CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Li Portekîzê şewata daristanan 

  Li Portekîzê li gor texmînan îsal 104 hezar hektar qad şewîtiye.
• Li Fransayê reklamên enerjiya fosîlê hate qedexekirin 

  Li Fransayê ji roja Duşemê û pê ve reklamên enerjiya fosîlê ya şîrketan hate qedexekirin.
• Zap bi çopê jehrî dibe 

  Şaredariya Colemêrgê ku ji aliyê qeyûm ve hatiye desteserkirin, hemû bermahiyên bajêr diavêje Geliyê Zapê. Çopên ku davêjin qiraxa Ava Zapê, hem Geliyê Zapê hem jî Ava Zapê jehrî dike.
• Peymana Parastina Deryayê ji dawiya salê re ma 

  Lîderên cîhanê, ji bo okyanûsan ji mêtingeriyê biparêzin wê li New Yorkê, li Neteweyên Yekbûyî dest bi danûstandinan bikin.
• Tîrmeha 2022’an bû yek ji mehên herî germ ên cîhanê 

  Rêxistina Meteorolojiyê ya Cîhanê (WMO) ku navenda wê li Cenevreyê ye û girêdayî Neteweyên Yekbûyî ye, diyar kir ku meha Tîrmehê bû yek ji wan mehên herî germ ên heta niha li dinyayê hatiye tomarkirin.
• Xemsariya dewleta Îranê ya li ser şewata li daristanan hate şermezarkirin 

  Tîmên agirkujiyê yên Encûmena Sebz a Çiya li bajarê Merîwanê ji bo balê bikişînin ser xemsariya rayedarên Îranê ya li hemberî şewatên berdewam ên daristanan xwepêşandanek lidar xistin.
• Rêxistina HDP’ê ya Şirnexê talankirina daristanan şermezar kir 

  Rêxistina HDP’ê ya Şirnexê birîna daran a bi destê desthilatdariya AKP-MHP’ê tê kirin şermezar kir û got: “Em li dijî vê komkujiyê dengê xwe bilind dikin, bila gelê Tirkiyeyê dengê me bibihîze."
• Li Amedê hostayê dawî yê pêlavan 

  Kasim Ogûç ku li Amedê pîşeyê pêlavan dike, anî ziman ku ciwan xwe nadin ber vî karî.
• Li Merîwanê 3 jîngehparêz dema vemirandina agir birîndar bûn 

  Encûmena Sebz a Çiyayê Merîwanê ragihand ku 3 jîngehdost di dema vemirandina agirê bi daristanê ketibû birîndar bûne.
• AKP'ê bi 'qanûnan' dest daniye ser peravên Gola Wanê 

  Berdevkê Ekolojiya Zîlan Mîr Bahattîn Demîr ragihand ku hewl tê dayin, dagirkeriya li derdora Gola Wanê bê mayindekirin û pêşî li têkoşîna hiqûqî û dozan bê girtin.
• Bîlgîç: 'Modela Srî Lanka'yê bi sedan sal in li Kurdistanê tê ferzkirin 

  Ekolojîst Mûrat Bîlgîç destnîşan kir ku rejîma dewleta Tirk ji roja ava bûye û vir ve ji bo tunekirina Kurdan êrîşî xwezaya Kurdistanê dike û got, lewma 'Modela Srî Lankayê' bi sedan sal in li ser Kurdan ferz dike.
• Li Berlînê şewata daristanê ya piştî teqînê berdewam e 

  Li Berlîna paytexta Elmanyayê, ji ber teqîna cebilxane û bombeyên ji Şerê Duyemîn ê Cîhanê mayî, agir bi daristana herî mezin a paytextê ket.
• Zanyar: Cîhan xwe têr amadeyê rojên herî xerab nake 

  Zanyar, hişyarî kir ku ji bo rîskên herî xeternak ên ji ber germ bûyînê cîhanê têr xebat nayê kirin.
• Wêrankirina xwezaya Kurdistanê bi hinceta 'ewlekariyê' tê rewakirin 

  Li Kurdistanê wêrankirina daristanan bi serkêşiya hêzên çekdar ên dewletê dewam dike. Derya Akyol got, "Mîna xelkê wê, qirkirina cografya Kurdistanê jî rewa tê dîtin" û nerazîbûn nîşanî bêdengiya saziyên 'parêzvanên xwezayê' da.
• Germahiya li Behra Spî ji ekosîsteman re xeterî ye  

  Germahiya zêde rê li ber germ bûyîna ava behrê jî vedike, li Behra Spî li hin cihan germahî gihîşt 30 pileyan.
• Li DYE’yê germa zêde û şewatên daristana 

  Li Dewletên Yekbûyî yên Emerîkayê (DYE) di dawiya hefteyê de germahî rekor şikand, li eyaleta Kalîforniyayê şewatên dijwar ên daristanan rû dan.
• Li Şirnexê daristan hatine qirkirin 

  Li herêma Besta leşkerên Tirk û cerdevan daristanan qir dikin. Hate dîtin ku li daristanê darek bi tenê jî nehatiye hiştin.
• 300 parêzer wê ji bo darên Şirnexê bikevin nav hewldanê 

  Li herêmên Çiyayê Cûdî û Bestayê di bin çavdêriya leşkeran de ev 2 sal in dar tên birîn.
• Çîroka dilşewat a sûlavekê 

  Sûlava Ducan navê candana xwişk û birayekî Ermen e, ku di dema Qirkirina Ermenan de ji bo nekevin destê rêveberiya leşkerî ya wê demê xwe ji sûlavê avêtin û canê xwe ji dest dan.
• Ji sedî 94 ê karkerên malê ji ewlehiya civakî bêpar in 

  Li gorî raporeke Rêxistina Kar a Navneteweyî, di asta cîhanî de ji sedî 94 ê mirovên li karên malê dixebitin ji ewlehiya civakî bêpar in.
• Li Ewropa û Bakurê Efrîkayê şewata daristanan didome 

  Germahî li Ewropa û Bakurê Efrîkayê dibe sedema şewata daristanan, ji ber vê bi hezaran kes ji van qadên şewatê hatin derxistin. Li Fransa, Îspanya û Fasê şewat didomin, li Çînê jî germahî hate asta herî bilind. Li Portekîzê rewşa awarte hate ragihandin.
• Li Ewropayê germahî zêde bû, agir bi daristanê dikeve 

  Li gelek welatên Ewropayê germahiya zêde û şewata daristanan didome.
• Germahiya li Şanghayê rekora xwe ya sala 1873’an derbas kir 

  Li Şanghayê ku bajarê herî qelebalix ê Çînê ye germahiya hewayê gihîşt 40,9 pileyî û rekora xwe ya sala 1873’an derbas kir.
• Li Spanyayê ji ber germa zêde hişyarî hate kirin 

  Li Spanyayê ji ber germa zêde banga tevdîrê û hişyarî hate kirin.
• Saziya tenduristiyê ya Fransî têkiliya di navbera nîtrît û xetereya pençeşêrê piştrast kir 

  Saziyên tenduristiyê yên Fransî piştrast kirin ku di navbera xetereya pençeşêra kolorektal bi rû bi rû bûyîna bi nîtrat û nîtrîtan re têkildar e.