CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Dixwazin Geliyê Godernê di bin bendavê de bihêlin 

  Gelek cihên dîrokî yên li Kurdistanê ji ber bendavê di bin avê de man. Deverên mîna Heskîf û Gêl mînakên vê yekê ne. Niha jî hewl didin ku Geliyê Godernê di bin bendavê de bihêlin.
• ‘Sedema hişkesaliya li Kevana Efrîkayê, germbûyîna kûreyî ye’  

  Li gor raporeke ku ji aliyê World Weather Atribûtion (WWA) ve hat weşandin, sedema hişkesaliya li Kevana Efrîkayê, guherîna avhewayê ya ji ber kirinên mirov e.
• Li Ewropayê, ji ber qirêjiya hewayê salê 1200 ciwan zû jiyana xwe ji dest didin  

  Li gor rapora Ajansa Jîngehê ya Ewropayê, ji ber qirêjiya hewayê, li Ewropayê, salê zêdeyê 1200 zarok û ciwan zû jiyana xwe ji dest didin.
• HDP'ê Çarşema Sor pîroz kir 

  Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) cejna Çarşema Sor a Êzidiyan pîroz kir û hêvî kir ku bibe mizgîniya azadiyê.
• Jîngehparezan kartol li qadên golfê çandin  

  Li gelek bajarên Swîsreyê, jîngehparêzan qadên lîstina bi golfê ji xwe re kirin armanc û sebze û kartol lê çandin.
• PE’yê planê piyaseya karbonê qebûl kir  

  Parlamentoya Ewropayê (PE), ji bo reformeke berfereh di piyaseya karbonê de û hêşînkirina îthalatê, li ser sînor, baca karbonê jî di nav de, hemanên bingehîn ên planê avhewa yê Yekîtiya Ewropayê qebûl kir.
• ‘Cejna Çarşema Serê Nîsanê bila bibe wesîleya aştî û aramiyê’ 

  Koordînasyona Civaka Êzidî ya Ewropayê bi wesîleya cejna Çarşema Serê Nîsanê daxuyanî da û got: “Eger em li nirxên xwe xwedî dernekevin, kes nayê parastinê ji me re nake, rêveberiyê ji me re nake û azadiya me bi hêsanî diyarî me nake.”
• Yek ji warên herî kevn ên mirovahiyê: Gundê Qeramêl 

  Gundê Qeramêl yek ji kevintirîn cih e ku mirov lê bi niştecih bûne. Dîroka wê vedigere 11 hezar sal beriya zayinê.
• Hem girtina masiyan qedexe dikin, hem jî golê gemarî dikin 

  Li mezintirîn gola bi soda ya cîhanê li Gola Wanê, ji ber dema hêkkirinê ya Masiyên Gola Wanê ye, nêçir hate qedexekirin. Lê belê çemên ku bi ser golê ve diherikin li ber ziwabûnê ne, yan jî bûne mîna sergo.
• Piştî salên hişkesaliyê bihar bi rengê xwe yên hêşîn hat herêma Firatê 

  Piştî salên hişkesaliyê bihar bi rengê xwe yên hêşîn hat herêma Firatê. Îsal baran zêde bariya û bihar dirêjtir didome.
• Piraniya Fransiyan baweriya xwe bi Xwedê naynin 

  Li gorî lêkolîneke li Fransayê, piraniya Fransiyan baweriya xwe bi Xwedê naynin. Ev rêje di nava ciwanan de ji sedî 60 zêdetir dibe.
• ‘Li herêma erdhejê texrîbata xwezayê didome’ 

  Koalîsyona Edaleta Avhewayê diyar kir ku li herêma erdhejê texrîbata xwezayê didome û got “Em guh bidin bang û berxwedana gel.”
• Banga piştgirîkirina kampanyaya ‘Tu jî darekê biçîne jiyanê şîn bike’ hate kirin 

  Komeleya Ekolojiyê banga piştgirîkirina kampanyaya Tevgera Ekolojiyê ya Mezopotamyayê ya bi dirûşmeya “Tu jî darekê biçîne, jiyanê şîn bike” hatibû destpêkirin, kir.
• Banga pisporan a bêhndayînê ya ji bo bipêşvebirina jîriya çêkirî  

  Piştî ku di warê jîriya çêkirî de, nivîsbariya nû ya bi navê ChatGPT derket, pisporan xwest ku ji bo çêkirina pergalên ewlehiyê bi 6 mehan bêhn bê dayîn.
• Di nava hefteyê de 8 hezar gavan bi rê ve çûn metirsiya mirinê kêmtir dike 

  Li gorî lêkolînekê, di nava hefteyê de carek an jî du caran 8 hezar gavan bi rê ve çûn metirsiya mirinê kêmtir dike.
• Amsterdam êdî geştyarên ku bi tenê ji bo pîrozbahiyê bên naxwaze  

  Amsterdam ku paytexta Hollandayê ye, di serî de xortên ciwan ên Îngîlîz, ji bo geştyar dev ji bikaranîna zêde ya tiryak û vexwarina zêde ya alkolê berdin, dest bi kampanyayê kir.
• YE’yê erê kir ku dawî li bikaranîna wesayîtên bi motorên termik bê  

  Yekitiya Ewropayê, piştî ku Elmanyayê blokaj rakir, erê kir ku ji sala 2035’an û pê ve dawî li bikaranîna wesayîtên bi motorên termik bê anîn.
• ‘Kêmasiya avê ya heyî dibe ku veguhere krîzeke kûreyî’  

  Neteweyên Yekbûyî, hişyar kir ku mirovahî mîna vampîran ava gerstêrkê dilop bi dilop diqedîne û dibe ku ev bibe krîzeke kûreyî ya avê.
• Kooperatîfên çandiniyê bi jinan geş dibin 

  Aboriya Jinê ya li Bakur-Rojhilatê Sûriyeyê zeviyê ji 45 hezar donimî diçîne û kar ji hezar jinan re peyda dike.
• Têkiliya mirina mêşên hingiv û kêmbûna hilberîna navxweyî bi hev re heye  

  Li gor lêkolînekê ku ne ji zû ve ye hatiye weşandin, kêmbûna curbicuriya biyolojik û mirina mêşên hingiv, ji bo sektora çandyariyê rê li ber jidestçûnên giring û hilberîna navxweyî vedike.
• Welatê herî bextewar ê cîhanê Fînlandiya ye 

  Li gor îndekseke salane ya Neteweyên Yekbûyî, şeş sal in ku welatê herî bextewar ê cîhanê Fînlandiya ye, di nav 109 welatan de Tirkiye welatê herî bextewar ê 106’emîn e.
• Iraq dixwaze 5 milyon dar biçîne 

  Serokwezîrê Iraqê ragihand ku ew e di çarçoveya rûbirûbûna çolbûna xaka Iraqê de li seranserî parêzgehên Iraqê dest bi kampanyaya çandina 5 milyon şitlên daran bikin.
• Okyanûs tu car wiha nelewitîne  

  Li gor lêkolînekê ku hatiye kirin, qirêjiya ji ber plastîkê ji ya 15 salên dawîn derbas bûye. Ji bo xelaskirina gerestêrkê ji van bermayiyan, bang hat kirin ku peymaneke navneteweyî bê danîn.
• Li Kerkûkê lehî rabû: Dayik û 2 zarokên wê mirin 

  Li Kerkûkê ji ber lehiyê xaniyek hilweşiya. Di bûyerê de dayik û 2 zarokên wê jiyana xwe ji dest dan.
• Federasyona Obezîteyê ya Cîhanê: Heta sala 2035’an wê zêdeyê nîvê mirovan bibin obez! 

  Li gor rapora salane ku ji aliyê Federasyona Obezîteyê ya Cîhanê ve hatiye amadekirin, wê heta sala 2035’an zêdeyê nîvê nifûsa cîhanê bibe obez.