CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• NY: Dinya ber bi germbûna bi 2,6 pileyan ve diçe  

  Neteweyên Yekbûyî, di rapora ku beriya lûtkeya avhewayê weşand de, hişyarî kir ku bi sozên heyî germbûna kûreyî heta bi dawiya sedsalê dibe ku bigihîje 2,6 pileyan.
• Li Bangladeşê bahoz rabû: Herî kêm 28 kesan jiyana xwe ji dest dan 

  Bahoza Sîtrangê li Bangladeşê da û herî kêm 28 kesan jiyana xwe ji dest dan.
• Li Şêrawayê dema çinîna zeytûnan e 

  Şêniyên gundê Ziyaretê yê navçeya Şêrawa ya Efrînê dest bi çinîna zeytûnan kirin. Li gel bombardûmana dewleta Tirk a dagirker, bi biryardarî xwedî li cih û warê xwe derdikevin.
• Li Çiyayên Colemêrgê çar demsal 

  Ligel ku demsal payîz e jî li çiyayên Colemêrgê çar demsal tên jiyîn.
• Lehiya li Nîjeryayê: 600 kes mirin û 1,3 milyon kes ji cih û warên xwe bûn 

  Ji destpêka meha Hezîranê ve li Nîjeryayê ji ber barana zêde lehî rabû. Heta niha zêdeyî 600 kes ji ber lehiyê jiyana xwe ji dest dan û 1,3 milyon kes jî neçar man ji cih û warên xwe bibin.
• Dêra Sûrp Sarkîs li ber xwe dide 

  Dêra Sûrp Sarkîs a Ermenan li Sûra Amedê li ber xwe dide.
• Li Awûstralyayê lehî rabû 

  Ji ber şiliya zêde li başûrê rojhilatê Awûstralyayê lehî rabû. Banga barkirina mala xwe li bi hezaran kesan hat kirin.
• Ji sedî 69 ê jiyana kûvî kêm bû 

  Li gorî rapora Weqfa Parastina Xwezaya Cîhanê, populasyona jiyana kûvî ya cîhanî ji sala 1970'î û vir ve di asta ji sedî 69 de kêm bûye.
• Li Venezûelayê hezîna herî xerab a vê sedsalê  

  Dawiya hefteyê ya çûyî li Venezûelayê erd heziya, bi dehan kesan jiyana xwe ji dest dan. 50 kes winda ne. Hêviya dîtina bi zindî ya kesên winda hema bibêje nemaye.
• Ji lehiya li Başûrê Sûdanê zêdeyê 900 hezar kes bi bandor bûn 

  Neteweyên Yekbûyî diyar kir ku zêdeyê 900 hezar kes ji lehiya li Başûrê Sûdanê bi bandor bûne.
• Bi hezaran kes ji bo jîngeh û xwezayê li Dersimê meşiyan 

  Ji bo derketina xwedî li ekosîstem û jîngehê, li Dersimê mîtîng hat lidarxistin û peyama “berxwedana bi rêxistinî” hate dayîn.
• Li Çewlikê daristan tên qirkirin 

  Bi projeyên rantê yên AKP û MHP’ê re li Çewlikê daristan tên qirkirin. Li gundê Liçikê yê Kanîreşa Çewlikê pênc meh in dar tên birîn.
• Şaredariya Çewlikê ya AKP'î çavkaniya nexweşiyê ye 

  Şaredariya Çewlikê ya AKP'ê li hin gundên ser bi navendê ve di sala 2013'an de bi îdîaya "hilberîna enerjiyê ya dostê hawirdorê' projeyek xiste meriyetê. Lê belê proje sedema nexweşiyê ye û gefê li hawirdorê dixwe.
• Li Wanê buhayê êm û ka gelekî zêde bûye 

  Di vê demê de ku krîza aboriyê giran bûye, cotkarên karê sewalkariyê dikin, di nava şert û mercên zehmet de li Wanê xwe ji bo zivistanê amade dikin. Cotkar ji ber zêdebûna buhayê êm û ka zor û zehmetiyan dikişînin.
• Di deh salên dawî de zêdeyî 1.700 hawirdorparêz hatin kuştin 

  Li gorî rapora Global Witnessê, di nava deh salên dawî de zêdeyî 1.700 aktîvîstên hawirdorparêz hatin qetilkirin. Ev yek tê wê wateyê ku rojane hema bêje aktîvîstek tê kuştin.
• Li Queenslandê projeyeke mezin a depokirina enerjiya hîdroelektrîkê  

  Eyaleta Queenslandê ya li rojhilatê Awûstralyayê, planê xwe yê avakirina pergala depokirina enerjiya hîdroelektrîkê ya bi pompe ya herî mezin a cîhanê eşkere kir.
• Metirsî li ser nîvê cûreyên dara palmiyeyê heye 

  Li gorî lêkolînekê metirsiya tunebûnê li ser zêdeyî hezar cûreyên dara palmiyeyê heye.
• Li herêmê xweza tê qirkirin 

  Serokê Komeleya Derdorê ya Wanê (ÇEV-DER) Alî Kalçik diyar kir li Kurdistanê hemû benav, maden, rê, dîwar û her tişt bi hinceta ‘ewlekariyê’ tê kirin û bal kişand ser vî tiştî ku hemû jî bêhiqûqî ne.
• Di çalakiyên kûrewî de banga ‘tezmîneta avûhewa û edaletê‘ 

  Fridays for Future, bi grevên ku nêzîkê li 450 deran li dar xistin de, daxwaza dayîna berdêla zerara ji ber germbûna cîhanê ji welatên dewlemend kir.
• Wezareta Tirk fermana kuştina Pezkoviyên Wanê da 

  Wezareta Çandinî û Daristanê ya Tirk ji bo kuştina pezkoviyan a li navçeya Payîzavayê îhale da destpêkirin. Her kesê ku 30 hezar TL bide wezaretê wê karibe pezkoviyan bikuje.
• Tirkiye bûye sergoya nû ya YE‘yê, metirsî li ser tenduristî û jîngehê heye 

  Rêxistina Şopandina Mafên Mirovan (HRW) li Tirkiyeya ku piştî qedexeya ku ji aliyê Çînê ve hatiye sepandin, bûye sergoya nû ya Yekîtiya Ewropayê; bandorên vezîvirandina plastîkê ya li ser tenduristî û jîngehê lêkolîn kir.
• Li cîhanê ji her çar saniye carekê yek ji birçînan jiyana xwe ji dest dide 

  Rêxistinên civakî yên sivîl diyar kirin ku ji her saniye carekê yek ji birçînan jiyana xwe ji dest dide û bang li rêvebirên cîhanê kirin ku ji bo rawestandina qeyrana birçîbûnê ya cîhanî bikevin nava liv û tevgerê.
• Tevgera Ekolojiyê ya Mezopotamyayê: Heta ku talan biqede wê têkoşîna me bidome! 

  Tevgera Ekolojiyê ya Mezopotamyayê diyar kir qadên jiyanê yên gelê Kurd dibe hedef û got “Heta ku talan û mêtingerî biqede wê têkoşîna me bidome.”
• Li Hollandayê metirsiya şewba çûkan 

  Li Hollandayê şewba çûkan a ku bi tu awayî nayê rawestandin, di nava cotkaran de dibe sedema zêdebûna fikarê.
• Li Çanakkaleyê çalakiya piştevaniya bi meşvanên Cûdî re hat lidarxistin 

  Meclîsa Ekolojiyê ya HDK’ê ji bo piştevaniya bi Meşa Cûdî re daxuyaniyek da û got: “Em ê ji Kazdaglarê ber bi Cûdiyê ve, li dijî polîtîkayên şer li ber xwe bidin.”