CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Nan li Colemêrgê tenê li firinan tê firotin 

  Ji ber zêdekirina buhayê nan, li navend û taxên Colemêrgê nan êdî li dikan û marketan nayê firotin.
• Qadeke mezin a qeşayê ya Antarktîkayê dibe ku parçe bibe 

  Zanyaran ragihandin ku li Antarktîkayê qadeke qeşayê dibe ku di nava pênc salan de parçe bibe. Eger parçe bibe wê di asta ji sedî 25'an de tevkariyê li bilindbûna asta deryayê bike.
• Nêçîrvan ji bo qetilkirinê li Dêrsimê ne 

  Komek nêçîrvan ên biyanî bi armanca qetilkirina heywanên kovî hatin Dêrsimê. DEDEF’ê got ku “Demildest xakên me biterikînin” û destnîşan kir ku nêçîrvanî ne werzîş, cînayet e.
• Krîza aboriyê sewalkarî qedandiye 

  Krîza aboriyê ya li Tirkiyeyê mîna ku bandora neyînî li gelek sektoran kiriye, sewalkarî jî aniye ber qedandinê.
• Civaka Êzidî sibe dest bi 'Rojiyên salê' dike 

  Sibe, rojiyên civaka Êzidî yên salê destpê dikin. Destpêkê rojiyên Şêşims wê bên girtin. Piştî rojiyên roja Sêşem, Çarşem û Pencşemê wê roja Înê jî Cejna Şêşimsê were pîrozkirin.
• Li Mûnzûrê gel li dijî qirkirina xwezayê kombûn 

  Dêrsimî li dijî qirkirina hawîrdorê ya li Parka Mîllî ya Mûnzûrê hatin kombûn.
• Dersim bi rengê kesk, sor û zer xemilî 

  Dersim a ku bi bedewiya xwe ya xwezayî û dîrokî navdar e, bi rengê kesk, sor û zer xemilî.
• 'Zivistana volkanîk' beriya 250 milyon salî bû sedema felaketa ekolojîk 

  Tunebûna girseyî ku beriya bi 250 milyon salî ji sedî 90 ê cûreyan ji holê rakir, ji ber teqîneke volkanîk bû ku cîhan xist nava zivistaneke qeşagirtî.
• Muzakereyên peymannameya avhewayê didome 

  Li bajarê Glasgow a Îskoçyayê di civîna Neteweyên Yekbûyî de divê civîna ji bo peymannameya avhewayê roja Înê biqediya lê muzakere wê îro heta piştî nîvro bidome.
• Encûmena Sewzî Çiya ya Merîwanê dest bi paqijkirina Gola Zirêbar kir 

  Endamên Encûmena Sewzî Çiya ya Merîwanê hêviya xwe bi gotinên rayedarên dewletê neanî û bi derfetên xwe û bi tevlêbûna şêniyên herêmê dest bi paqijkirina hawîrdora Gola Zirêbarê kir.
• Dêra Koçanis bi sedan sal in li ser piyan e 

  Dêra Koçanis ku navenda olî ya Asûriyan bû, tevî ku di ser re bi sedan sal derbas bûne hîn jî li ser piyan e.
• Li Duhokê bendav çikiya, bermayên kavilên gundekî derketin holê 

  Li Başûrê Kurdistanê ji ber ziwabûnê rêjeya avê kêm bû û kavilên gundê Girê Qesrûkê ku beriya 36 salan di bin ava bendavê de ma, derkete holê.
• Li dijî guhertina avhewayê li çar aliyên cîhanê çalakiyên şermezarkirinê 

  Ji bo zextê li lîderên cîhanê bikin ên tevlî konferansa COP26 a li Glasgowê bûne, bi wesîleya roja çalakiyan a global li çar aliyên cîhanê xwepêşandanên şermezarkirinê hatin lidarxistin.
• 19 welat wê enerjiyên fosîl ên derweyî welat fînanse nekin! 

  DYE û Kanada jî di nav de 19 welatan ragihandin ku wê heya dawiya sala 2022’an wê projeyên ku teknîkên wan ên dijî belavbûna karbonê nebin fînanse nekin.
• Ava Gola Zirêwarê nîvenîv kêm bûye 

  Li gorî daneyên fermî yên Îdareya Parastina Jîngehê ya Merîwanê hat ragihandin ku rêjeya ava Gola Zirêwarê li gorî par ji sedî 40 kêm bûye.
• Xelaya li Madagaskarê ji ber germbûna global e! 

  Programa Zadê ya Cîhanî (WFP) hişyar kir ku germbûna global ya çavkaniya xwe ji mirov digire, sedemê xelaya li Madagaskarê ye.
• Qeşa li Gronlandê heliya ji bo tevahiya cîhanê bû sedema rîska lehiyê 

  Li gorî lêkolîneke nû, ji qeşa Gronlandê di nava deh salan de zêdeyî 3.5 ton heliya ye û ev rewş rîska lehiyê ya li tevahiya cîhanê zêde dike.
• Sala 2021'ê bû yek ji heft salên herî germ 

  Di destpêka civîna bilind a avhewayê de ya li Glasgowê, texmîna Rêxistina Hewayê ya Cîhanê ya ji bo sala 2021'ê hate weşandin. Li gorî vê yekê, bû yek ji heft salên herî germ ên cîhanê.
• 'Metirsiyeke mezin li ser Kurdî heye' 

  Hevserokê MED-DER'ê Rifat Ronî anî ziman ku zimanê Tirkî êdî li gundan jî bûye zimanê serdest û destnîşan kir, ev yek metirsiyeke mezin e li ser Kurdî.
• Emîsyonên gaza serayê nayên kêmkirin 

  Nêzî 200 welatî ji bo pêşîgirtina li encamên herî nebaş ên krîza avhewayê soz dan ku emîsyona gaza serayê kêm bikin. Lê belê di navbera sozên hatine dayin û yên ku zanyar pêwîstiyê pê dibînin de hîn jî valahiyeke gelekî mezin heye.
• Gola Ûrmiye ber tunebûnê ye 

  Gola Ûrmiyê ku yek ji golên herî bedew û navdar a Rojhilata Navîn, Kurdistan û Îranê ye bi zuwabûnê re rû bi rû ye. Şareza dibêjin ku sedema vê felaketa xwezayê polîtîkayên xelet ên rejîma Îranê ye.
• Welatên pêşketî dûrî bicihanîna sozên xwe ne 

  Li gorî analîzeke nû ya ku roja Duşemê hate kirin, welatên pêşketî wê nikaribin xwe bigihînin armanca alîkariya avhewayê ya ji 100 milyar dolarî ku dane welatên xizan.
• Colemêrg bajarê herî ciwan e, lê nifûsa wê kêm dibe 

  Nifûsa herî ciwan li Colemêrgê ye, lê belê rêjeya nifûsa giştî ya li vî bajarî kêm dibe. Ciwanên Colemêrgî ji ber bêkariyê koçî metropolên Tirkiyeyê dikin.
• Du parçeyên xwezaya heybet a Colemêrgê 

  Colemêrg cihekî hest û xeyalan a cîhanê û abîdeyek merd a xwezayê ye. Geliyê Qewalê û Şelaleya Ava Orê du parçeyên heybet ên hev temam dikinin.
• Ava Mûnzûrê dakete asta herî kêm a dîroka xwe 

  Li Dersimê di nava 10 salên dawî de 6 bendav û HES hatine çêkirin, vê jî wisa kiriye ava Çemê Mûnzûr di dîroka xwe de bigihêje asta herî kêm.