CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Li Rîzeyê hezaz: Kesekê jiyana xwe ji dest da 

  Li navçeya Çayelî ya Rîzeyê ji ber hezazê kesekê jiyana xwe ji dest da.
• Azerbaycan ku malovaniyê ji civîna avhewayê re dike, aktîvîstan digire 

  Azerbaycan ku malovaniyê ji Konferansa Guhertina Avhewayê ya Neteweyên Yekbûyî re dike, bi girtina aktîvîstên Tora Çalakiyê ya Avhewayê tê sûcdarkirin.
• 'Divê şênî girîngiyê bidin jîngehê û şitilan biçînin' 

  Mihemed Îbrahîm ku bi salan e karê gulfiroşiyê dike, dibêje: “Jîngeha Kurdistanê xweşik û rengîn e, lewma pir girîng e ku hemwelatî girîngiyê bidin jîngehê û wê biparêzin.”
• Bi navê 'veguherînê' welatên xizan kirine sergo 

  Li cîhanê her sal herî kêm 92 milyon ton kinc di bin navê jinûve bikaranînê de ji welatên xizan re têne şandin û nêzî nîvê van li nava xwezayê weke sergoyekî têne hiştin.
• Germahiya gerdûnî wê li bajaran bixe 

  Neteweyên Yekbûyî diyar kir ku germahiya gerdûnî ya ku wê heya sala 2040’î zêde bibe, wê bandorê li mirovên li bajaran dijîn bike.
• Remziye Alparslan: Biçûkdîtina Kurdî zerareke cidî dide ziman 

  Endama Komeleya Lêkolînên Kurdî Remziye Alparslan têkildarî zextên li ser Kurdî got, "Krîmînalîzekirina Kurdî, biçûkdîtina Kurdan, çand û zimanê Kurdî zerareke cidî dide çand û zimanê Kurdan."
• Li Licê protestoya madenê: Gel neçarî koçê dikin 

  Li Licê di çalakiya protestoyê ya li dijî projeya madenê hate kirin de wiha hate gotin, “Em ê destûrê nedin tu projeyan ku mafên gel û xwezaya me xesp bike.”
• Derket holê ku xebata lêgerîna madenê ya li Hesedînê neqanûnî ye 

  Derket holê ku xebata lêgerîna madenê ya li Zozana Hesedînê neqanûnî ne. Platforma Parastina Zozanên Hesendînê got, “Em ê ji niha şûndê her tim hişyar bin û têbikoşin.”
• Wêneyê talana ekolojîk a 22 salan a desthilatdariya AKP'ê -2 

  Santralên Enerjiya Jeotermal (JES) ku mînakên wê yên destpêkê di dema desthilatdariyê AKP'ê de hate dîtin, di çarçoveya polîtîkayên rant û talanê de zêde bûn.
• Teqîna kana li Xorasanê: Hejmara qurbaniyan bû 30 kes 

  Li eyaleta Xorasanê ya li rojhilatê Îranê bîlançoya teqîna li kana komirê giran bû. Hate ragihandin ku 30 karkeran jiyana xwe ji dest dan.
• Li kana komirê teqîn: Gelek kes mirin 

  Li wîlayeta Xorasanê ji ber teqîna li kana komirê gelek kesan jiyana xwe ji dest dan.
• Wêneyê talana ekolojîk a 22 salan a desthilatdariya AKP'ê -1 

  Di desthilatdariya 22 salan a AKP'ê de bi guhertinên qanûnî re xwezaya Tirkiye û Kurdistanê pêşkêşî rant û talanê hate kirin. Yek ji mînakên şênber ên talankirina xwezayê Santralên Hîdro Elektrîk (HES) e ku bi destê desthilatdariya AKP'ê hatine avakirin.
• Global Witness: Di sala 2023’yan de nêzîkî 200 aktîvîstên jîngehê hatine kuştin 

  Global Witness roja Sêşemê raporek weşand û diyar kir ku di sala 2023’yan de li seranserê cîhanê nêzî 200 hawirparêz hatine kuştin. Hat ragihandin ku Kolombiya ji bo aktîvîstan, welatê herî bitalûke ye.
• Li Wanê çandinî û sewalkarî li ber tinebûnê ne 

  Hevşaredarê Seravê Davût Acar destnîşan kir ku cotkar berdêla polîtîkayên şaş ên desthilatdariya AKP-MHP'ê didin û got, qadên li ser sînor ên weke herêma leşkerî hatine ragihandin li pêşiya çandiniyê asteng in.
• Sempozyûma Çandiniyê: Em ê bi modelên alternatîf bi ser bikevin 

  Hevseroka Giştî ya DEM Partiyê Tulay Hatîmogûllari di ‘Sempozyûma Avakirina Siberoja Çandinî û Xizayê’ de axivî û got: “Li Kurdistanê polîtîkaya taybet heye, em ê bi polîtîka û modelên alternatîf bi ser bikevin.”
• Şîrketa madenê ya li Golanê gefê li ekosîstem û gel dixwe 

  Projeyên madenê yên ji aliyê Koza Holdingê ve li navçeya Golan a Erdexanê têne meşandin hem li ser ekosîstemê hem jî li ser xelkê herêmê gefeke cidî ye.
• Bakirhan: Têkoşîna me ji Akbelen heta Cûdî hevpar e  

  Hevserokê Giştî yê DEM Partiyê Tuncer Bakirhan diyar kir ku divê ji Akbelen heta Cûdî têkoşîna hevpar bê avakirin û got, "Eger me bikariba pêşî li şewitandina darên Gabar û Cûdî bigirta, dibe ku li Îzmîrê rewşeke cuda derketa holê."
• WHO’yê têkildarî bandorên germahiya gerdûnî ya li ser tenduristiyê, hişyarî da 

  Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê (WHO) têkildarî bandorên nerênî yên germahiya gerdûnî ya li ser tenduristiyê, fikarên xwe anî ziman.
• Hêzên Şamê bombe li stasyona avê barand 

  Hêzên hikumeta Şamê û milîsên Dîfa Wetenî bombe li stasyoneke avê ya bajarê Ebû Hemam barand.
• Par li Ewropayê ji ber germahiyê nêzî 48 hezar kes mirin 

  Li gorî lêkolîneke nû hat weşandin, di sala 2023’yan de li Ewropayê ji ber hewaya germ 47 hezar û 690 kes mirin.
• Germahî bi dijwarî bandorê li şevan jî dike 

  Li gorî lêkolîneke Climate Central, ji ber guhertina werzê, germahî bi dijwarî bandorê li şevan jî dike.
• Li Hesendînê li dijî madenê mîtîng: Pêwîst bike em ê her roj nobet bigirin 

  Li Zozanên Hesendînê li dijî projeya madenê mîtîng hate lidarxistin û peyama “Eger pêwîst bike em ê her roj nobetê bigirin” hate dayîn.
• Li dijî gundiyên Muglayê êrîş pêk hat: 7 kes hatin binçavkirin 

  Leşkerên Tirk, êrîşî gundiyên ku li dijî avakirina HES'ê ya tê xwestin li Fethiyê bê avakirin nobet digirtin kir û 7 kes bi derbkirinê hatin binçavkirin.
• Xwezaya Qersê wê bi projeyên santralên rojê bê talankirin 

  Şêniyên gund dibêjin, eger projeya santralên rojê GES’ê pêk were wê şînatiyên ku cureyên endemîk lê dijîn zerarê bibîne û sewalkarî tine bibin.
• Desteya Jîngehê şewitandina xwezaya Efrînê şermezar kir 

  Desteya Jîngehê ya Kantona Efrîn- Şehbayê daxuyaniyek nivîskî da û ragihand ku ji sala 2018’an ve nîv milyon darên zeytûnê û zêdeyî 21 milyon darên din hatine birîn.