CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Ji ber hişkesalî û germa zêde çûk ji asîmanan dikevin 

  Her sal bi hezaran çûk ji ber germa zêde jiyana xwe ji dest didin. Îsal jî ji ber germa zêde li Pakistan û Hindistanê çûk ji asîmanan ketin.
• Eleqeya ji bo pel û pincaran zêde ye 

  Li Wan û Colemêrgê pel û pincarên di biharî de li çiyayan şîn tên li bazaran tên firotin. Eleqeya gel ji bo pel û pincarê zêde ye.
• Gaza serayê, asta deryayê û germahî bilind dibin  

  Sala borî herî kêm çar nîşaneyên germbûna gerdûnî gihişt asta rekorê.
• Hişkesalî ji sedan 29 zêde bûye 

  Li gorî rapora ku ji aliyê Neteweyên Yekbûyî ve hat weşandin, di cîhanê serdemên ziwabûnê li gorî sala 2000’î ji sedî 29 zêde bûye.
• Gelên xwecihî yên Brezîlyayê li dijî hilberîna soyayê ya YE’yê têdikoşin 

  Greenpeace ji bo balê bikêşe li ser qetilkirina daristanên welatên wekî Brezîlyayê bi hilberîna soyayê ya Ewropayê de, hewil dide ku nehêle keştiyeke ji Brezilyayê hatiye bikeve nava Amsterdamê.
• Hin derman gava bi Ibuprofen hate vexwarin derba giran li gurçikê dixin 

  Dermanên hîpertansiyonê ku bi giranî bi reçeteyê têne dayin, dema ku li gel Ibuprofenê têne bikaranîn, hingî zerarê didin bedena mirovan.
• Ji ber germa zêde pêşerojek xirabtir li benda Hindistan û Pakistanê ye 

  Ev du meh in li Hindistan û Pakistanê germahiyek pir zêde tê jiyîn. Zanyar hişyarî didin ku, pêşerojek xerabtir li benda van welatan e.
• WHO ji bo nexweşiya hepatîta veşartî hişyar kir 

  Rêxistina Tendirustiyê ya Dinyayê (WHO) ji bo nexweşiya hepatîta ya ku hê sedema wê nehatiye eşkerekirin, hişyariyek weşand.
• Stratejiya avhewayê ya welatên Efrîkaya Rojava 

  Civaka Dewletên Efrîka ya Rojava (CEDEAO) li hemberî guhertina avhewayê, li ser sratejiya herêmî ya 10 salên bê, li hev kir.
• Karker û kedkarên Amedê li ber polîtîkayên şer û xiyanetê rabûn 

  1'ê Gulanê li Amedê ji aliyê bi hezaran karker û kedkarî hate pîrozkirin. Parlamentera HDP'ê Dersîm Dag diyar kir ku yên xiyanetê dikin û yên polîtîkayên şer dimeşînin wê têk biçin.
• Serê her deqeyê bi qasî 10 qadên futbolê daristanên tropîkal tune dibin 

  Li gorî lêkolîneke ku ji aliyê Zaznîngeha Maryland a li DYE'yê hate kirin, sala 2021'ê qadeke berfireh a daristana tropîkal hate tunekirin û ji bo çandinî yan jî xwedîkirina sewalan hate bikaranîn.
• Av di Gola Sawa ya li Iraqê nemaye 

  Gola Sawa ya ku heta salên 1990’î mirov dihatin ser golê, ji ber kolandina bîran û germahiyê miçiqî.
• WHO û Unicef: Du mehên dawî nexweşiya sorikê gelekî zêde bû 

  Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê (WHO) û Fona Zarokan (UNICEF) ên ser bi Neteweyên Yekbûyî ve ragihandin ku li tevahiya cîhanê di nava du mehên destpêkê yên salê de nexweşiya sorikê bi asta ji sedî 80'î zêde bûye.
• Li dijî texrîbatên sîstema serdest li xwezayê vedigere 

  Ciwanê Mexmûrê Medenî Îlhan bi projeyên xwe yên ekolojî û çandiniyê dixwaze ji bo xelkê Mexmûr û ciwanan bibe rêyek lêvegera li çanda ekolojî û xwezayê.
• Sala 2021 li Ewropayê bû sala felaketên avhewayê 

  Li Ewropayê sala 2021 bû sala ku têde felaketên mîna havîna herî germ, şewatên mezin û lehiyên wêranker qewimîn.
• HDP'ê Cejna Çarşema Sor pîroz kir 

  HDP'ê Cejna Çarşema Sor pîroz kir û got, “Em ê bi hev re, bi hevgirtina ligel Êzidiyan ji vê kavila tundiyê derkevin.”
• KNK'ê cejna Paskalyayê li bawermendên Mesihî pîroz kir 

  KNK'ê cejna Paskalyayê li gelê Asûrî-Suryanî-Kildanî û tevahiya bawermendên Mesihî pîroz kir û got, "Em hêvî dikin ku ev cejn, di seranserê cîhanê û welatê me de, bibe wesîleya aştî û aramiyê."
• Krîza aboriyê kir ku mirov pêşiya mala xwe biçînin 

  Krîza aboriyê û buhayê zêde kir ku mirov çandiniya şexsî bikin. Ekonomîst ê xwecihî Aydin Turkoz diyar kir ku cihê hêviyê ye, ku mirov bi hêz û aboriya xwe çandiniyê dikin.
• Çarşema Serê Nîsanê 

  Ezdatî her qada avabûna cîhanê weke cejnê pîroz dike. Yek ji van jî Çarşema Serê Nîsanê ye.
• Ew ê vê hefteyê barana meteoran a Lyrîdsê û Heyva Pembe werin dîtin 

  Hefteya pêşiya me wê barana meteoran a Lyrîdsê û Heyva Pembe werin dîtin.
• Keşeyê Suryanî ku neçar mayî koç bike, li gundê xwe hate definkirin 

  Keşeyê Sûryanî Meta Eksen ê 5’ê Nîsanê li Belçîkayê jiyana xwe ji dest dabû, li gundê xwe yê salên 90’î neçar mabû biterikîne hate definkirin.
• Li Kurdistanê talana xwezayê didome 

  Cerdevanên ji bo êrişên dagirker li Başûrê Kurdistanê xwezayê talan dikin. Cerdevanan li Avaşîn, Zap û Metînayê gelek dar birîn.
• Kadê, destenan û nanê loş ên ji bo Remezanê 

  Kadê, destenan û nanê loş ên herêma Serhedê bi hunera jinan meha Remezanê têne çêkirin.
• Li Şengalê Çarşema Sor hate pîrozkirin 

  Li çiyayên Zerdeştê Cejna Çarşema Sor a Feqîran bi şahiyekê hate pîrozkirin.
• Efsaneya Febronîa ya ji Nisêbînê 

  Wêrekiya rahîbeya ciwan Febronîa û sekna wê ya li dijî êşkenceyê her tim tê vegotin. Li manastira li gundê Hîmo yê Qamişloyê ji bo wê dua tê kirin.