CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Febrîqeya Çiya alavên kêrnehatî bi kêr tîne 

  Li Hesekê, Febrîqeya Çiya di nava rojekê de 25 ton karton dişo, di heman demê de 45 ton kartonan ji nû ve çêdike. Febrîqe ji bo 250 kesî jî cihê kar e û debarê ye.
• Dûyê şewata li Kanadayê gihîşt Norveçê 

  Li Kanadayê dûya ku di encama gelek şewatên daristanan de derketî, gihiştin Norveçê jî ku bi hezaran kîlometreyan ji Kanadayê dûr e.
• El Ninoyê destpê kir, wê germahî zêdetir bibe 

  El Nîno ya ku tê wateya wê li dinyayê germahî zêde bibe, bi awayekî fermî dest pê kir. Di meha pêş de wê germahî gelekî zêde bibe.
• Bendav li ser Masiyê Wanê gefek e 

  Bendava Morgedîk a navbera navçeyên Erdîş, Bêgirî, Ebex û Bazîdê êdî bi avê tijî dibe. Ev yek jî li ser Masiyên Wanê gefeke mezin e.
• Germahiya global a ji ber mirovan zêde dibe 

  Li gorî lêkolîneke navneteweyî, germbûna ji ber fealiyetên mirovan di deh salan de bi rêjeya ji 0,2 °C zêdetir bûye.
• Tu sal li Îspanyayê biharê hewa ewqas germ nebûye 

  Li gor ajansa meteorolojiya neteweyî ya Spanyayê, tu sal bihar li Spanyayê bi qasê sala 2023’yan germ nebûye.
• Li Gabarê talankirina xwezayê 

  Li Çiyayê Gabarê li cihê ku tê gotin petrol lê heye, bi hezaran darên ku nû pel dane ji aliyê cerdevanan ve hatin birîn.
• Lûla, planekê nû li dijî bêdaristankirina Amazonê pêşkêş kir  

  Serokkomarê Brezîlyayê Lûîz Inacîo da Sîlva, ji bo têkoşîna li dijî bêdaristankirina Amazonê ya nezagonî, planekê nû pêşkêş kir.
• Awistralya wê herêma parastina deryayê ava bike 

  Hikumeta Awistralya ragihand ku ew plan dikin ku parkek deryayî bi mezinahiya Spanyayê li dora Girava Macqûarîe ya li peravên başûrê rojhilatê welêt ava bike.
• Ji bo pêdiviya goşt herî kêm 800 milyon dar hatin birîn 

  Li Brezîlyayê ji bo pêdiviya goşt, qadên çewlikê û tesîsên hilberîna êm hatine vekirin. Ji ber vê li Amazonê herî kêm 800 milyon dar hatine birîn.
• Li Tejaneya Wanê talana xwezayê 

  Navendên rantê yên HES û bendavan ku li navend û navçeyên Wanê hatine çêkirin, dibin sedem ku di serî de Masiyê Wanê bi hezaran zindiyên herêmê bi komî bimirin.
• Li Bexdayê kelekên ji dema Sumeran mane di bin xetereyê de ne 

  Ji aliyekî ve guhertina avhewayê û ji aliyê din ve teknolojî, li ser kevneşopiyeke bi hezaran salan xetereyê çêdike.
• ‘Di pêvajoya hilbijartinê de îhaleya 701 qadên madenê hat kirin’ 

  Ji Polen Ekolojiyê Cemîl Aksû diyar kir ku tenê di pêvajoya hilbijartinê de, bi sedan qadên madenê ji îhaleyê re hatin vekirin û ji aliyê medyaya alîgir ve weke pêşveçûn tê nîşandan.
• Germahiya zêde li ser hilberîna birincê ya li başûrê rojhilatê Asyayê gef e 

  Li başûrê rojhilat ê Asyayê di rojên dawî de germahî zêde bû û bandoreke mezin li çandiniya birincê kir.
• Hilweşîn û talana li Geliyê Perî 

  Mînakeke talanê ya desthilatdariya AKP-MHP'ê li Geliyê Perî ye ku dibe sedema pirsgirêkên hawirdorê û gefê li tenduristiya gel dixwe.
• Waadê hilbijartinê yê AKP’ê ji civakê re ku sedî 60’ê wê li ber birçîbûnê ye, şer e! 

  Di encama polîtîkayên çandiniyê yên AKP’ê de, krîza xurekan her ku diçe zêdetir dibe.
• NY’yê hişyarî ji bo zêdebûna germahiya sala 2023’yan kir  

  Neteweyên Yekbûyî, hişyar kir ku ji ber El Nînoyê ku bûyereke xwezayî ye, sala 2023’yan divê cîhan amadeyê germahiyeke nedîtî be.
• Dixwazin Geliyê Godernê di bin bendavê de bihêlin 

  Gelek cihên dîrokî yên li Kurdistanê ji ber bendavê di bin avê de man. Deverên mîna Heskîf û Gêl mînakên vê yekê ne. Niha jî hewl didin ku Geliyê Godernê di bin bendavê de bihêlin.
• ‘Sedema hişkesaliya li Kevana Efrîkayê, germbûyîna kûreyî ye’  

  Li gor raporeke ku ji aliyê World Weather Atribûtion (WWA) ve hat weşandin, sedema hişkesaliya li Kevana Efrîkayê, guherîna avhewayê ya ji ber kirinên mirov e.
• Li Ewropayê, ji ber qirêjiya hewayê salê 1200 ciwan zû jiyana xwe ji dest didin  

  Li gor rapora Ajansa Jîngehê ya Ewropayê, ji ber qirêjiya hewayê, li Ewropayê, salê zêdeyê 1200 zarok û ciwan zû jiyana xwe ji dest didin.
• HDP'ê Çarşema Sor pîroz kir 

  Partiya Demokratîk a Gelan (HDP) cejna Çarşema Sor a Êzidiyan pîroz kir û hêvî kir ku bibe mizgîniya azadiyê.
• Jîngehparezan kartol li qadên golfê çandin  

  Li gelek bajarên Swîsreyê, jîngehparêzan qadên lîstina bi golfê ji xwe re kirin armanc û sebze û kartol lê çandin.
• PE’yê planê piyaseya karbonê qebûl kir  

  Parlamentoya Ewropayê (PE), ji bo reformeke berfereh di piyaseya karbonê de û hêşînkirina îthalatê, li ser sînor, baca karbonê jî di nav de, hemanên bingehîn ên planê avhewa yê Yekîtiya Ewropayê qebûl kir.
• ‘Cejna Çarşema Serê Nîsanê bila bibe wesîleya aştî û aramiyê’ 

  Koordînasyona Civaka Êzidî ya Ewropayê bi wesîleya cejna Çarşema Serê Nîsanê daxuyanî da û got: “Eger em li nirxên xwe xwedî dernekevin, kes nayê parastinê ji me re nake, rêveberiyê ji me re nake û azadiya me bi hêsanî diyarî me nake.”
• Yek ji warên herî kevn ên mirovahiyê: Gundê Qeramêl 

  Gundê Qeramêl yek ji kevintirîn cih e ku mirov lê bi niştecih bûne. Dîroka wê vedigere 11 hezar sal beriya zayinê.