CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Parlamentoya Ewropayê ji ‘restorasyona xwezayê’ re got erê 

  Parlamentoya Ewropayê, tevî berteka komên rastgir, ji qanûna ‘’restorasyona xwezayê’’ re got erê.
• Hefteya çûyî, hefteya herî germ a li cîhanê bû  

  WMO’yê da zanîn ku hefteya navbeyna 3-9’ê Tîrmehê, wek hefteya herî germ a li cîhanê ya heta bi niha hatiye tomarkirin.
• Xweza ji bo rantê tê talankirin 

  Bendav, gol û HES ên li Wan û navçeyên wê ji bo rantê hatine çêkirin, bûne sedema talankirina xwezayê.
• Polîtîkaya Amazonê ya Lûla hêdî hêdî bi kêr tê  

  Li gor heman serdema sala çûyî, jidestçûna daristanan li aliyê Brezîlya yê Amazonê, ji sedî 33,6 kêm bûye.
• Li dinyayê meha Hezîranê ya germ hate jiyîn 

  Servîsa Guherandina Avhewayê ya Copernîcûs a Yekîtiya Ewropayê (C35) diyar kir Hezîrana borî di asta gerdûnê de meha herî germ bû.
• Bahoza herî bişid a mehên havînê li rojavayê Ewropayê rabû 

  Li Hollanda û Elmanyayê bahoza “Storm Poly” rabû, herî kêm du kesan jiyana xwe ji dest da, dar qelibîn, avahiyan zirar dît, seferên trên û balafiran betal bûn.
• YE, ji bo girtina ber li îsrafa xwarinê şertan datîne  

  Komîsyona Ewropayê, ji market, restoran û malan dixwaze ku heta bi sala 2030’î bermahiyên ji ber dexil û dan dimînin ji sedî 30 kêm bikin.
• Her xwarineke li Kurdistanê xwedî çîrokekê ye 

  Şehrîban Matyar û Şîmel Beyîk tehm û xwarinên herêmî yên li Kurdistanê lêkolîn kirin û pêşkêşî Amediyan kirin. Diyar kirin ku her xwarinek xwedî çîrokekê ye.
• Li Nimrûdê peykereke Îştarê hat dîtin  

  Li Nimrûdê ku bajarekê kevnare yê Asûriyan e, peykereke mezin a ji kevir ku pê xwedawend Îştar li ser hatiye şayesandin, derket holê
• Dewleta Tirk gundekî nêzî Amêdiyê bombe kir 

  Balefirên şer ên dewleta Tirk a dagirker li Başûrê Kurdistanê gundekî nêzî Amêdiyê bombe kir.
• VEDAŞ’ê saetên ceyranê yên sîteyan di qaseyan de bi cih kirin 

  VEDAŞ'ê li Wanê saetên ceyranê yên li sîteyan di qaseyên girtî de bi cih kirin. Şêniyên Wanê êdî wê nikaribin hîn bibin ka çiqas ceyran xerc kirine.
• Ewropa du qatê derên din ên cîhanê zûtir germ dibe  

  Parzemîna Ewropayê, li serdema beriya serdema pîşesaziyê, sala 2022’yan 2,3 pile zêdetir germ bûye û hat peyitandin ku navîna germbûnê ya cîhanê 1, 2 pile ye.
• Febrîqeya Çiya alavên kêrnehatî bi kêr tîne 

  Li Hesekê, Febrîqeya Çiya di nava rojekê de 25 ton karton dişo, di heman demê de 45 ton kartonan ji nû ve çêdike. Febrîqe ji bo 250 kesî jî cihê kar e û debarê ye.
• Dûyê şewata li Kanadayê gihîşt Norveçê 

  Li Kanadayê dûya ku di encama gelek şewatên daristanan de derketî, gihiştin Norveçê jî ku bi hezaran kîlometreyan ji Kanadayê dûr e.
• El Ninoyê destpê kir, wê germahî zêdetir bibe 

  El Nîno ya ku tê wateya wê li dinyayê germahî zêde bibe, bi awayekî fermî dest pê kir. Di meha pêş de wê germahî gelekî zêde bibe.
• Bendav li ser Masiyê Wanê gefek e 

  Bendava Morgedîk a navbera navçeyên Erdîş, Bêgirî, Ebex û Bazîdê êdî bi avê tijî dibe. Ev yek jî li ser Masiyên Wanê gefeke mezin e.
• Germahiya global a ji ber mirovan zêde dibe 

  Li gorî lêkolîneke navneteweyî, germbûna ji ber fealiyetên mirovan di deh salan de bi rêjeya ji 0,2 °C zêdetir bûye.
• Tu sal li Îspanyayê biharê hewa ewqas germ nebûye 

  Li gor ajansa meteorolojiya neteweyî ya Spanyayê, tu sal bihar li Spanyayê bi qasê sala 2023’yan germ nebûye.
• Li Gabarê talankirina xwezayê 

  Li Çiyayê Gabarê li cihê ku tê gotin petrol lê heye, bi hezaran darên ku nû pel dane ji aliyê cerdevanan ve hatin birîn.
• Lûla, planekê nû li dijî bêdaristankirina Amazonê pêşkêş kir  

  Serokkomarê Brezîlyayê Lûîz Inacîo da Sîlva, ji bo têkoşîna li dijî bêdaristankirina Amazonê ya nezagonî, planekê nû pêşkêş kir.
• Awistralya wê herêma parastina deryayê ava bike 

  Hikumeta Awistralya ragihand ku ew plan dikin ku parkek deryayî bi mezinahiya Spanyayê li dora Girava Macqûarîe ya li peravên başûrê rojhilatê welêt ava bike.
• Ji bo pêdiviya goşt herî kêm 800 milyon dar hatin birîn 

  Li Brezîlyayê ji bo pêdiviya goşt, qadên çewlikê û tesîsên hilberîna êm hatine vekirin. Ji ber vê li Amazonê herî kêm 800 milyon dar hatine birîn.
• Li Tejaneya Wanê talana xwezayê 

  Navendên rantê yên HES û bendavan ku li navend û navçeyên Wanê hatine çêkirin, dibin sedem ku di serî de Masiyê Wanê bi hezaran zindiyên herêmê bi komî bimirin.
• Li Bexdayê kelekên ji dema Sumeran mane di bin xetereyê de ne 

  Ji aliyekî ve guhertina avhewayê û ji aliyê din ve teknolojî, li ser kevneşopiyeke bi hezaran salan xetereyê çêdike.
• ‘Di pêvajoya hilbijartinê de îhaleya 701 qadên madenê hat kirin’ 

  Ji Polen Ekolojiyê Cemîl Aksû diyar kir ku tenê di pêvajoya hilbijartinê de, bi sedan qadên madenê ji îhaleyê re hatin vekirin û ji aliyê medyaya alîgir ve weke pêşveçûn tê nîşandan.