Başûrê Asyayê ku xwedî nifûsek ji milyarek zêdetir e, bi ketina mehên Adar û Nîsanê de rastî germa zêde hat. Beriya destpêkirina demsala mûsonê jî pileya germahiyê di ser 40 pileyî re bû, lê ev heyam hîn neqediyaye.

GERMA ZÊDE DIBE KU BI HEZARAN KESAN BIKUJE

Zanyarê ji koma Berkeley Earth Robert Rohde hişyarî da û got, "Ev germa zêde dikare bi hezaran mirovan bikuje."

Hat diyarkirin ku, bi taybet hejmara miriyên extiyar û feqîr dê paşê bê ragihandin.

Wezareta Zanistên Erdê ya Hindistanê diyar kir ku mirina bi germa zêde ya li welêt ji sala 1980’î vir ve ji sedî 60 zêde bûye.

Serokê Rêxistina Meteorolojiyê ya Cîhanê (WMO) Petteri Taalas di daxuyaniya xwe ya hefteyê da destnîşan kir ku germahiya hewayê li ser çandinî, av û enerjiyê tesîreke berbiçav dike.

BÛYERA HEYÎ NE SURPRÎZ E

Ji bo zanyarên avhewayê, ev ne surprîz e. Lêkolînerê Zanîngeha Hawaii Camilo Mora ji AFP axivî û got, "Tiştê ku min matmayî dike ev e ku pir kes tevî hişyariyên demdirêj ên ku felaketên weha nêzîk in tên dayîn, mirov matmayî dibin."

Mora ji Hindistan û Pakistanê re got, "Ev beşa cîhanê û deverên herî tropîkal di nav deverên herî xeternak ên germahiya zêde ne."

Mora û ekîba wî di sala 2017’an de lêkolînek weşandin, texmîn kirin ku hema hema nîvê nifûsa cîhanê her çend germahiya gerdûnî ji 2 dereceyên derbas nebe jî wê demê heta sala 2100 herî kêm 20 rojên salê dê di bin "germa kujer" de bimîne.

Zanyar hewl didin ku rêjeya germbûna gerdûnî ya di germahiya zêde ya li Başûrê Asyayê de hesab bikin.

Pisporên ji Panela Navdewletî ya Guhertina Avhewayê (IPCC) ji bo Hindistan û Pakistanê pêşbîniyê "xurttir, dirêjtir û pir caran tundtir" dikin.

Germa zêde, bi nemiyê re, hê xeternaktir dibe. Ev wekî "germahiya ampûlê şil" tê zanîn, an diyardeyek ku ji hêla TW ve tê pîvandin, ku şiyana laş ji bo kêmkirina germahiya xwe bi terbûnê dihesibîne.

Di pêla germê ya 2015’an de ku li Hindistan û Pakistanê zêdetirî 4000 kes mirin, "germahiya ampûlê şil" gihîşt 30 pileyî WBT’ê.