CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• National Geographicê Okyanûsa 5'emîn li nexşeya cîhanê zêde kir 

  National Georgraphic ragihand ku ava li dora Antarktîkayê weke okyanûsa pêncemîn a cîhanê nas dike: Okyanûsa Başûr.
• Kampanya Yekrêziya Jinan: Asta têkoşînê ya li dijî dagirkeriyê bilind bikin 

  Kampanya Yekrêziya Jinan a li dijî Tundutijî û Dagirkeriyê ragihand, dagirkeriya dewleta Tirk li Başûrê Kurdistanê bûye çavkaniya şidet û komkujiyan. Kampanyê daxwaz ji jinan kir ku asta têkoşîna li dijî dagirkeriyê bilindtir bikin.
• Li Hindistanê birûskê 27 kes kuştin 

  Li rojhilatê Hindistanê Bengala Rojava birûskê li mirovan da û 27 kes kuştin, ji ber bagera mûsonê balafir kete turbulansê û 8 rêwiyên balafirê birîndar bûn.
• Rola talankirina xwezayê li ser rûdana şewbê, ji nedî ve tê 

  Mirovên Zana, bal kişand ser qirkirina xwezayê û di warê kurewî de bandora wê ya li ser derketina şewbê ji nedîtî ve tê.
• Pirsgirêka bermahiyên plastîk ên li okyanûsan mezin dibe 

  Li gerstêrka me, salane ji 300 milyon ton bermahiyan plastîk herî kêm 10 milyon ton dikeve nava okyanûsan. Ev yek tê wê wateyê ku serê her deqeyê qemyonek plastîk li nava okyanûsê tê rijandin.
• Li Cûdî bi kontrola cerdevan Hazim Babat qira daran tînin 

  Li ser sînorê Başûrê Kurdistanê yê Çiyayê Cûdî bi kontrola serek cerdevan Hazim Babat dar têne birîn. Her roj 400 ton dar têne birîn, dibine Tabûra Leşkerî ya Bestayê.
• Li golên cîhanê her ku diçe rêjeya oksîjenê kêm dibe 

  Bi guherîna avûhewayê re li piraniya golên cîhanê her ku diçe rêjeya oksîjenê her ku diçe kêm dibe. Herî pir herêmên hêwî yên Ewropa û DYE'yê ji vê rewşe karîger dibin.
• Ji Payizavayê heta bi Îkîzdereyê têkoşîn 

  Hevberdevkê Platforma Parastina Hewselê Vahap Işikli got, ''Ji Payizava ya Wanê heta bi Îkîzdereyê em li cem wan gundiyan in ku têdikoşin. Sirûşta me hevpar e, têkoşîna me hevpar e.''
• Ev 17 sal in li dijî kana mermerê li ber xwe didin 

  Gundiyên Şêxan ku li dijî kana mermerê li ber xwe didin diyar kirin ew ê nehêlin ku li kana mermerê xebat bêne kirn û heta dawiyê li ber xwe bidin.
• Plajên Srî Lankayê tije çopên plastîk in 

  Li Srîlankayê piştî şewata beriya 9 rojan ku ji ji hilgirê konteynirê deeketî gemariya herî mezin a deryayê ya dîroka welêt derkete holê.
• Dewleta Tirk a dagirker li Cûdî qira daran tîne 

  Cerdevanên dewleta Tirk a dagirker li qada Tîkera a Bestayê ya Çiyayê Cûdî qira daran tîne.
• Ji bo Cinawirê Tazmanyayê li Awûstralyayê qadeke nû ya jiyanê 

  Cinawirê Tazmanyayê ku beriya 3 hezar salî li Awûstralyayê winda bû, ji nû ve çêbû.
• 3 salî ye, xwedî IQ nêzî ya Albet Eînsteîn e 

  Hate ragihandin ku li Qiralyeta Yekbûyî rêjeya IQ ya zarokek keç a 3 salî nêzî asta fîzîknasê navdar Albert Eînsteîn e.
• Dogan: Şewitandina daristanên li Kurdistanê sîstematîk e 

  Endama Lijneya Rêveberiya MÇD'ê Sevîl Dogan bal kişande ser şewata daristanan a bi destê dewleta Tirk, got, şewatên daristanan sîstematîk in û li dijî vê divê têkoşîneke rêxistinî hebe.
• Raçînka nebatê ya li cîhanê ji ber germiya cîhanê zû diguhere 

  Li gorî lêkolînekê ya di kovara Scîenceyê de raçînak nebatê ya cîhanê van 10 hezar salên dawî bi rengekî ku nehatiye dîtin pir zû diguhere. Zanyar sedema vê li ser germbûna cîhanî şîrove dikin.
• Li Arktîkê wê li dijî germahiya global têkoşîn bê dayin 

  Tevî welatên ku di germahiya global de para xwe gelek e, welatên li Cemsera Bakur wê li dijî germahiya global bi rengekî hevpar têbikoşin.
• Heta sala 2050'î dawî li bikaranîna sotemeniya fosîlê dikare bê anîn 

  Ajansa Enerjiyê ya Navneteweyî ragihand, li dijî germahiya global armanca bidawîkirina bikaranîna sotemeniya fosîlê ya heta sala 2050'î pêkane.
• Talana li Amazonan: Hikumet bi xwe di nav de ye 

  Li Brezîlya, ku salên dawî bi şewata mezin û birîna daristanan di rojevê de ye, Wezîrê Hawirdorê hate sûcdarkirin ku bi xwe ji talana hawirdorê berpirsyar e.
• 50 milyar çivîk bi giranî ji çar cûreyan e 

  Li gorî lêkolîneke nû ya zanyarên Awûstralyayî, beşeke mezin a 50 milyar çûkên li cîhanê ji çar cûreyan pêk tên.
• 'Hîn bêhtir zarok tên xebitandin. Tenê meha Nîsanê 7 zarok mirin' 

  Endamê Komîsyona Karkeriya Zarokan a Navenda Mafên Zarokan a Baroya Amedê parêzer Omer Sansarkan li ser karkeriya zarokan a ku li Kurdistan û Tirkiyeyê zêde dibe axivî û diyar kir ku meha Nîsanê 7 zarokan jiyana xwe ji dest dan.
• Dermanê çandiniyê ku dibin sedema pençeşêrê: Biryareke dî jî 

  Têkoşîna dijî dermanên çandiniyê ku dibin sedema pençeşêrê li DYE'yê bi biryara darazê careke dî hate pejirandin, ev berhemên wiha hê jî têne bikaranîn.
• Li Elmanyayê konferansa li ser zimanê Kurdî 

  Bi wesîleya 15'ê Gulanê Cejna Zimanê Kurdî li Elmanyayê konferansek li ser rewşa zimanê Kurdî hate lidarxistin.
• Hevserokên HDP'ê Buldan û Sancar peyama cejnê dan 

  Hevserokên HDP'ê Pervîn Buldan û Mîthat Sancar Cejna Remezanê pîroz kirin û gotin, "Bi hêviya ku ewrên reş ên li ser gelê me û mirovahiyê belav bike û bibe wesîleya rojên xweş û ronak, Cejna Remezanê li gelê me û li hemû Misilmanan pîroz û bimbarek be!"
• Saziyên Êzidiyan: Cejna Remezanê li bawermendên demokrat û welatparêz pîroz be 

  Saziyên Êzidiyan ên li Ewropayê cejna Remezanê li welatparêzên Kurdistanê û bawermendên cîhana Îslamê yên demokrat û mirovperwer pîroz kir û got, "Em hêvîdarin ku em hemû cejnên xwe li welatê xwe yê rizgarkirî, azad û demokratîk pîroz bikin."
• Li Fransayê biryarnameya ji bo bikarneanîna plastîkê 

  Li Fransayê, bi rêya biryarnameyeke wezaretê ya li 'qanûna li dijî avêtinê' hate zêdekirin, tê xwestin ku gav bi gav dawî li ambalajên plastîk bê anîn.