CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Guterres: Ji bo avûhewayê ku em nebin yek em ê bi winda bibin! 

  Sekreterê Giştî yê Neteweyên Yekbûyî (YE) Antonîo Guterres got bi hêla Covîd-19'ê re ziyana nediyariyê hatiye dîtin û got dewlet li dijî germbûna global divê bi hev re têbikoşin.
• Şaredariya Binarê Qendîlê kewên ku hatibûn girtin berdan 

  Şaredariya Binarê Qendîlê kewên ku ji ber bomberdûman û êrîşên dagirkeriyê û şewata herêmê ji aliyê hinek kesan ve hatibû girtin, îro dubere berdan xwezayê.
• Li Swîsreyê ji bo avhewayê 500 kîlometre bi bisiklêtê rê çûn 

  Bi dehan rêxistinên derdorparêz di çarçoveya kampanyaya 27’ê Tebaxê dayî destpêkirin, komeke aktivîstên derdorparêz, 500 kêlometre bi bisîklêtê xwe gihandin Stockholmê.
• Qeşa li Derya Bergînê daketiya asta herî kêm a 5 hezar salên dawî 

  Li gorî zanyaran, qeşa li Derya Berîngê ya navbera Rûsya û eyaleta Alaska ya DYE'yê, daketiye asta herî nizm a bi hezaran salên dawî.
• Qadên nû yên madenê bûne cihê nerazîbûnan 

  Li Wan û Colemêrgê qadên nû yên madenê hatin ragihandin. Ev yek bû sedema nerazîbûnan.
• Daristanên Bedlîsê dişewitin 

  Devera daristan a dikeve di navbera gundê Ortakapi û Doşkaya yên Bedlîsê de şewat derketiye.
• NY: Li Libnanê rîska bidestxistina xurekan heye 

  Neteweyên Yekbûyî diyar kir ku ji ber krîza ekonomîk û hilweşandina lengergeha Bêyrûdê heta dawiya salê wê li Lubnanê rîska bidestxistina xurekan hebe.
• Li Brezilyayê polîtîkaya qirkirina daristanan 

  Wezîrê Hawîrdorê yê Brezîlyayê diyar kir têkoşîna dijî têkoşîna polîtîkaya nehiştina daristanan li Amazonan ji ber sedema ku fona hewce nehatiye dîtin wê nedome.
• 'AKP xwezaya Kurdistanê wêran û talan dike' 

  Parlamenterê HDP'ê yê Şirnexê Huseyîn Kaçmaz got: "Darên ku ji bo çêkirina qaleqol û qereqolan tên birîn, ji aliyê cerdevanan ve ji bo firotinê ber bi bajarên Tirkiyeyê û Idlibê ve tên şandin."
• Di 25 salan de 28 trilyon qeşayî heliyaye 

  Li gorî xebata pisporên ku ji zanîngehên Leeds ve Edinburgh û University College London pêk hatî van 25 salên dawî bi kêmanî 28 trilyon ton qeşayî heliyaye.
• Wê Swîsre li dijî nijadperestî û guherîna avhewayê dakeve qadan 

  12 sazî û 5 partiyên ji Kurdistan û Tirkiyeyê wê di 5’ê Îlonê de li kantona Luzernê were ba hev û li dijî pêla nijadperestiyê ya li Ewropayê zêde dibe û li dijî xisarên pergala ekolojîk çalakiyekê li dar bixin.
• 'Em nikarin bihêlin ku mirov li ber çavê me bimirin' 

  SOS Medîterrrane dixwaze keştiya Ocean Viking û muratebatê wê werin berdan û got, ''Em nikarin bihêlin ku di sedsala 21'ê de mirov li ber çavên me bixeniqin.''
• Talana li Amazonan dewam dike 

  Talana li daristanên Amanozê dewam dike, ku piraniya wan li Brezîlyayê ye. Cotkar û şîrket ji bo qada çandiniyê berfireh bikin agir berdidin daristanê. Bêcezahiştina wan jî dibe sedem ku vê talanê dewam bikin.
• CO2 herî pir ji ber karê mirovî zêde dibe 

  Hate diyarkirin li atmosferê CO2 bi qasî ku ji ber karê mirovî zêde dibe li nav sirûştê ji ber sedemên sirûştî ev qasî zêde nabe.
• Li Zîlanê bendava HES’ê ya 5’emîn tê çêkirin 

  Şîrketa ku berê li ser Çemê Zîlanê çar bendavên HES’ê çêkiribû niha jî dest bi xebatan kir ku li gundê Agaçorenê HES’a 5’emîn çêbike.
• Bihuşta li ser rûyê erdê: Dersim 

  Dersim ku bi cografyaya xwe mirovan dike heyranê xwe û her demsalê bedew e, mîna bihuşta li ser rûyê erdê ye.
• 'Bi şewata daristanan qirkirina ekolojîk pêk tê' 

  Vahap Işikli diyar kir ku şewata li daristanên Kurdistanê ji ber polîtîkayên şerê taybet rû dide û got: "Li Tirkiyeyê jî şewat bi giranî ji ber polîtîkayên rantê rû dide. Li her derê li hemberî xwezayê qirkirina ekolojîk pêk tê."
• Projeya texrîbkirina Çavkaniyên Mûnzûr destpê kir 

  Dest bi projeya ku dihate xwestin li Çavkaniyên Mûnzûr a dikeve sînorê navçeya Pûlur a Dersimê ku ji bo Elewiyan pîroz e, destpê kir.
• Ji bo rizgarkirina Çavkaniyên Mûnzûrê kampanya îmzeyan dest pê kir 

  Meclîsa 'Bila Mûnzûr bi rengekî azad biherike' li dijî projeya talankirina Çavkaniyên Mûnzûrê dest bi kampanya îmzeyan kir.
• Ji bo parastina daristanan 'artêşa kesk' 

  Li Efrîkaya Rojava ku parastina daristanan her roja ku diçe zêdetir girîng dibe, ji bo armanca dardanînê ya ji hêla Perava Diranêfîlê 'artêşa kesk' tê avakirin, ya ku ji sedan kesî pêk hatî.
• Vê cejnê bi xisar jî nikarin lawiran bifiroş in 

  Li Wan a li Bakurê Kurdistan û Tirkiyeyê yek ji navendên lawirvaniyê ye, çend saet mayî ji Cejna Qûrbanê re xwediyên lawiran bi xisar jî nikarin lawirên di destê xwe de bifiroşin.
• Li Licê 600 donim bû xwelî: Îtfayeyê mudaxele nekir 

  Li Licê ji ber şewata li bejahiya 5 taxan qadeke 600 hektar bû xwelî. Hate ragihandin ku tîmên agirvemirînê mudaxele nekir, şewat ji aliyê gel ve hate vemirandin.
• MEH: Divê tevgerên dij pergalî bi hev re li ber xwe bidin 

  Tevgera Ekolojiyê ya Mezopotamyayê (MEH) bal kişande ser giringiya berxwedana tevgerên ekolojî, jin û dij pergalê. Her wiha Kombûna Ekolojiyê ya HDP'ê slav kir.
• Li giravên Feroeyê bi sedan masiyên Ûnis hatin kuştin 

  Li avên girava Feroeyê a li Atlantîka Bakur bi çarçoweya rêz û rêçikekê bi sedan masiyên ûnis hatin kuştin.
• Evîn û hezkirin astengiyan nas nake! 

  Ehmed ciwanekî wargeha penaberan a Şehîd Rustem Cûdî ye. Hem nabihîze, hem jî nikare biaxive. Lê belê bûye mînak ku nîşan dide, mirov dikare bi hêrs û îradeya xwe astengiyên li pêşiya xwe hemûyan rake.