CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Ji sala 2008’an ve Amazon tê texrîbkirin 

  Li gorî daneyên fermî yên Brazîlyayê qirkirina daristanên li Amazonê gihşte asta herî jor a 12 salên dawî.
• Qetlîama dewleta Tirk a li ser xwezayê hate protestokirin 

  Rêxistinên jinan ên li Şirnexê diyar kirin ku dewleta Tirk çiyayên Kurdistanê dişewitîne û vê talana xwezayê ya bi HES’an protesto kirin.
• KCÊE: Em xêr û xêrata rojî û cejnên îsal bişînin Şengalê 

  Koordînasyona Civaka Êzidxanê ya li Ewropayê (KCÊE) bi wesîleya dema rojî û cejnên Êzidiyan ên 1'ê Kanûnê dest pê dike daxuyaniyek da û bang li civaka Êzidî kir ku xêr û xêrata xwe ya îsal ji xelkê Şengalê re bişînin, xwedî li Şengalê derkevin.
• Li nava ciwanan, xerabûna dîsmorfîk a bedenî zêde dibe 

  Li gorî lêkolînekê, bikaranîna zêde ya tevna dîjîtal li nava ciwanan dibe sedema nexweşiya xerabûna dîsmorfîk a bedenî.
• Ava paqij bi destê sê milyar mirovî nakeve 

  Neteweyên Yekbûyî ragihand ku li qada navneteweyî, zêdeyî sê milyar mirov nikarin bi hêsanî xwe bigihînin çavkaniyên avê.
• Li Alpan li gel erozyonê jî raqim zêde dibe 

  Li gorî lêkolîneke li Alpên Swîsreyê hatî kirin ji ber aktîvîteyên binerd, raqim zêde dibe û bi sedema erozyonê hêrifandinê telafi dike.
• Teyrê sala 2021'ê: Athena noctua 

  'Kundê biçûk' ku ji Asya heta Kurdistan û Tirkiyeyê, ji wir jî heta rojavayê Ewropayê li qadeke berfireh dijî, weke teyrê sala 2021'ê hate hilbijartin.
• Hewaya lewitî bandora pandemiyê zêdetir dike 

  Li gorî lêkolînên zanistî li deverên ku hewa pir lewitiye bandora kujerbûnê ya vîrûsên weke Covîdê zêdetir dibe.
• Aşê sed salî bûye hedefa defînegeran 

  Li navçeya Sûrê ya Amedê aşê avê yê dîrokî yê sed salî bûye cihê sergo û hedefa defînegeran.
• Li Qişleyê pezkûvî dimirin 

  Li navçeya Qişle pezkûvî li ber ava Bendava Pembelî dikevin û dimirin.
• DîdarIya du gelan ‘Nehlê’ 

  Gelê Aşûrî heya sala 1914’an jî li geliyê Tiyarê ya Colemêrg a Bakurê Kurdistanê dijiyan. Li Matê, Mutê, Bazê, Şewate û hwd li quntarên çiyayê Cîlo cihwarên wana hebûn. Li wê herêmê gelek cih û gundên Kurdan jî hebûn û bi hevdu re li nav aramiyê dijiyan.
• Li Çiyayên Alpan germbûn: Berf bi jor ve dikişin 

  Li gorî lêkolîna li welatên ku Çiyayên Alpê lê ne, hatiye kirin van salên dawî zivistanan ne zêde sar in û berf kêmtir bûye.
• Gelo kîjan dar li ber germahiya global dikare li ber xwe bide? 

  Li Swêdê li gorî xebateke 50 salan derket holê ku hinek dar wê li hemberî zêdebûna germê ya bi qasî 3,4 dereceyan nikaribin li ber xwe bidin.
• Şerê DYE û Çînê yê li ser 'Mekong'ê 

  Dewletên Yekbûyî yên Emerîkayê (DYE) û Çîn, li ser Mekongê şerekî stratejîk dikin, ku jiyana 70 milyon mirovî pê ve girêdayî ye.
• KCÊE hilbijartina Bavê Şêx pîroz kir 

  Koordînasyona Civaka Êzidxan a Ewropayê (KCÊE) hilbijartina Bavê Şêx pîroz kir.
• Germahiya global: Bagera tropîkal li Atlantîkê gihîşt asta rekorê 

  Yek ji bûyerên xwezayî ku bi germahiya global re zêde dibin, bagera tropîkal e. Ev bager dema dawî gelekî dijwar bûye.
• Çîroka darên gûzê 

  Çîrokeke gûzê... Gundî xwe dispêrin van darên gûzê yên dîrokî. Nav û cûreyê her yekî ji wan heye. Bi giranî li gorî dijwariya wan nav lê hatiye kirin.
• Li dijî gendeliya şaredariya Kerkûkê nerazîbûn nîşan dan 

  Koma Şeqam li bajarê Kerkûkê li dijî gendeliya şaredariya Kerkûkê kom bûn û bi çalakiya rêgirtinê nerazîbûna xwe nîşan dan.
• Yekîtiya Ekolojiyê: Meclîs dixwaze erdên gel bide şîrketan! 

  Yekîtiya Ekolojiyê diyar kir ku bi pêşniyaza qanûna meclîsê wê erdên gel pêşkêşî şîrketan were kirin.
• Lewitîna hewayê kem bû, bikaranîna plastîkan zêde bû 

  Li gorî Ajansa Hawirdorê ya Yekîtiya Ewropayê (EEA), bi saya paşketina aboriyê ya ji ber şewba Covîd-19 kalîteya hewayê bi demkî baş bû be jî, bi taybetî bikaranîna plastîkê gelekî zêde bûye.
• Eleqeya ji bo hînbûn û pêşvebirina Kurdî zêde bûye 

  Ji bo dersên Kurdî yên dema payîzê, ku Enstîtuya Kurd a Stenbolê dest pê kiriye, eleqeyeke mezin heye. Kapasîteya dersan heta niha ji bo 600 kesî ye, lê tê payin ku enstîtu vê kapasîteyê rojên bê zêdetir bike.
• Di tinekirina Amazonan de para şîrketên Emerîkî zêde ye 

  Di tinekirina Amazonan de para şîrketên çandinî, madengerî û enerjiyê pir zêde ye ku desteka herî zêde ya darayî saziyên fînansî yên Emerîkayê ne.
• Di çemê Dîcle de bi hezaran masî mirin 

  Bi girtina çaviyên Bendava Dicleyê re li Çemê Dicle bi hezaran masî mirin.
• Serpêhatiya perwerdeya bi Kurdî ya li Rojava çawa dest pê kir? 

  Beriya şoreşê qedexe bû û cezayê xwe jî giran bû. Lê belê şovalyayên zimanê Kurdî ew qedexe ji holê rakirin. Deriyên dibistanên zîhniyeta qedexekar yek bi yek hate şikandin û perwerdeya bi pir zimanî, pir rengî diyarî nifşên nû kirin.
• Dewleta Tirk daristanên Elkê dişewitîne 

  Ji ber gulebarana leşkerên li baregeha leşkeriya Kalecika herêma Elkê agir bi daristanên gundê Setkarê ket.