CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Dogan: Şewitandina daristanên li Kurdistanê sîstematîk e 

  Endama Lijneya Rêveberiya MÇD'ê Sevîl Dogan bal kişande ser şewata daristanan a bi destê dewleta Tirk, got, şewatên daristanan sîstematîk in û li dijî vê divê têkoşîneke rêxistinî hebe.
• Raçînka nebatê ya li cîhanê ji ber germiya cîhanê zû diguhere 

  Li gorî lêkolînekê ya di kovara Scîenceyê de raçînak nebatê ya cîhanê van 10 hezar salên dawî bi rengekî ku nehatiye dîtin pir zû diguhere. Zanyar sedema vê li ser germbûna cîhanî şîrove dikin.
• Li Arktîkê wê li dijî germahiya global têkoşîn bê dayin 

  Tevî welatên ku di germahiya global de para xwe gelek e, welatên li Cemsera Bakur wê li dijî germahiya global bi rengekî hevpar têbikoşin.
• Heta sala 2050'î dawî li bikaranîna sotemeniya fosîlê dikare bê anîn 

  Ajansa Enerjiyê ya Navneteweyî ragihand, li dijî germahiya global armanca bidawîkirina bikaranîna sotemeniya fosîlê ya heta sala 2050'î pêkane.
• Talana li Amazonan: Hikumet bi xwe di nav de ye 

  Li Brezîlya, ku salên dawî bi şewata mezin û birîna daristanan di rojevê de ye, Wezîrê Hawirdorê hate sûcdarkirin ku bi xwe ji talana hawirdorê berpirsyar e.
• 50 milyar çivîk bi giranî ji çar cûreyan e 

  Li gorî lêkolîneke nû ya zanyarên Awûstralyayî, beşeke mezin a 50 milyar çûkên li cîhanê ji çar cûreyan pêk tên.
• 'Hîn bêhtir zarok tên xebitandin. Tenê meha Nîsanê 7 zarok mirin' 

  Endamê Komîsyona Karkeriya Zarokan a Navenda Mafên Zarokan a Baroya Amedê parêzer Omer Sansarkan li ser karkeriya zarokan a ku li Kurdistan û Tirkiyeyê zêde dibe axivî û diyar kir ku meha Nîsanê 7 zarokan jiyana xwe ji dest dan.
• Dermanê çandiniyê ku dibin sedema pençeşêrê: Biryareke dî jî 

  Têkoşîna dijî dermanên çandiniyê ku dibin sedema pençeşêrê li DYE'yê bi biryara darazê careke dî hate pejirandin, ev berhemên wiha hê jî têne bikaranîn.
• Li Elmanyayê konferansa li ser zimanê Kurdî 

  Bi wesîleya 15'ê Gulanê Cejna Zimanê Kurdî li Elmanyayê konferansek li ser rewşa zimanê Kurdî hate lidarxistin.
• Hevserokên HDP'ê Buldan û Sancar peyama cejnê dan 

  Hevserokên HDP'ê Pervîn Buldan û Mîthat Sancar Cejna Remezanê pîroz kirin û gotin, "Bi hêviya ku ewrên reş ên li ser gelê me û mirovahiyê belav bike û bibe wesîleya rojên xweş û ronak, Cejna Remezanê li gelê me û li hemû Misilmanan pîroz û bimbarek be!"
• Saziyên Êzidiyan: Cejna Remezanê li bawermendên demokrat û welatparêz pîroz be 

  Saziyên Êzidiyan ên li Ewropayê cejna Remezanê li welatparêzên Kurdistanê û bawermendên cîhana Îslamê yên demokrat û mirovperwer pîroz kir û got, "Em hêvîdarin ku em hemû cejnên xwe li welatê xwe yê rizgarkirî, azad û demokratîk pîroz bikin."
• Li Fransayê biryarnameya ji bo bikarneanîna plastîkê 

  Li Fransayê, bi rêya biryarnameyeke wezaretê ya li 'qanûna li dijî avêtinê' hate zêdekirin, tê xwestin ku gav bi gav dawî li ambalajên plastîk bê anîn.
• Ji bo yên li Dersimê hatin qetilkirin find pê kirin 

  Di salvegera Qetlîama Dersimê de ji bo bîranîna yên hatin qetilkirin, saet 19:37’an li ser şibake û pêşiya malan bi duayan find hatin pêkirin.
• Daristana Amazonê êdî zêdetir karbondîoksîtê bera atmosferê dide 

  Li gorî lêkolîneke di kovara Natûra Clîmate Changeyê hatiye weşandin, daristanên Amazonê ya ku wekî ‘pişika dinyayê’ tê zanîn, ji rêjeya ku digire zêdetir karbondîoksîtê bera atmosferê dide.
• Salane bi 267 gîgatonî qeşa dihele 

  Lêkolînerên Fransayê di navbera salên 2000-2019'an de bi sed hezaran wêneyên peykê lêkolîn kirin û tespît kirin ku salê bi 267 milyar tonî qeşa dihele.
• Li Îkîzdere 5 gundiyên li ber xwe didan destgîrkirin 

  Ji gundiyên li dijî kana kevir a li Îkîzdere ya Rîzeyê li ber xwe didin, 5 jê hatin destgîrkirin.
• ‘Li Licê dar ji kokê têne rakirin’ 

  Berdevkê Platforma Parastina Hevselê Vahap Işikli nerazîbûn nîşanî birînda daran a li Lîcê kir û got: “Bi hatina werza biharê re li daristanên Kurdisanê birîna daran û şeweta darisanan destpê dike û bi vê yekê dixwazin herêmê ji mirovan xalî bikin."
• Her ku ava okyanûsê radibe qelha daristanan tê 

  Tê zanîn ji ber germbûna cîhanî ava okyanûsê radibe, li peravên eyaleta Carolînaya Bakur daristanên ku qelihîn e, asta ziyanê nîşan dide.
• Peymana avhewayê ya YE'yê: Emîsyonên karbonê wê ji sedî 55 bên kêmkirin 

  Dewletên Yekîtiya Ewropayê (YE) û parlamenterên Ewropayê li hev kirin ku heta sala 2030'î emîsyonên karbonê di asta ji sedî 55'î de kêm bikin.
• Emisyonên CO2'yê 2021'an wê zêde bibin 

  Tê payin emisyonên CO2'yê yên têkilî enerjiyê sala 2021'an bi qasî 4,8 ji 100'î zêde bibin.
• HDP’î li Mêrsînê bi masîvanan re civiya 

  HDP’î di roja dawî ya Hevdîtina Ekolojiyê de bi masîvanan re civiya.
• Tevgera Ekolojiyê ya Mezopotamyayê: Talankirina sirûştê rawestînin 

  Tevgera Ekolojiyê ya Mezopotamyayê ji hêla artêşa Tirk ve li navçeya Amedê Licê birîn li dijî birîna daran helwest nîşan da û got, ''Li Licê bes daran bibirin.''
• Bi milyonan hektar daristan dibe qurbana îthalata Çîn û YE'yê 

  Li gorî rapora dawî ya WWF'yê mişteriyên ku berhemên daristanî herî zêde dimezêxin Çîn û YE ye ne, ku bi vê her sal bi sed hezaran hektar daristan qir dibe.
• Saziyên Êzidiyan Çarşema Serê Nîsanê pîroz kirin 

  Saziyên Êzidiyan ên li Ewropayê, bi peyameke hevpar Cejna Çarşema Serê Nîsanê pîroz kirin û ji bo xwedîderketina li Şengalê bang kirin.
• Barkêşiya deryayî: Konteynir okyanûsan diherimînin 

  Rêxistinên hawirdorparêz ên cîhanê diyar kirin, ji ber ku şîrketên barkêşiya deryayî ya navneteweyî bi têrkerî nayên kontrolkirin, bi deh hezaran konteynirên madeyên neçê tê de ne, dikevin nava okyanûsan û avê diherimînin.