ZANIST

Hemû Nûçe

• Ya ku li Marsê weke lavê dihate dîtin, dibe ku herî be! 

  Li gorî lêkolînên dawî, ya ku li ser rûyê Marsê diherike û beriya niha dihate texmînkirin ku lav e, eşkere bû ku herî ye.
• Fosîla 200 sal berê hatiye dîtin aîdî 200 milyon sal berê ye 

  Di sedsala 19’an de zanyaran li Îngîltereyê fosîl dîtibûn. Derket holê ku ev fosîl ji 200 milyon sal berê maye.
• 'Mirina ji ber Covîd-19 dibe ku genetîk be!' 

  Zanyarên Îngiliz di lêkolîneke xwe de li ser wê yekê radiwestin ku bandora vîrûsa koronayê ya nû li gorî genetîka mirovan diguhere.
• Çola Sahrayê yek ji deverên herî metirsîdar ên cîhanê bû 

  Li gorî lêkolînên zanistî yên dawî, Çola Sahra ew dever e ku heywanên herî hov ên li cîhanê lê bûn.
• Li nav Pergala Rojê 19 cismên navstêrikan hatin keşfkirin 

  Hate ragihandin li gel ku li deveyî Pergala Rojê ne jî gelek cismên nû hatine keşfkirin ku di nav pergalê de bi serê xwe digerin.
• Di ava lewitî de li şopa Covîd-19'ê digerin 

  Li gelek dewletan lêkol di ava lewitî de li şopa vîrûsa koronayê digerin.
• Google li ser emaîlên qelp ên vîrûsa koronayê hişyar kir 

  Google got hacker ji vîrûsa koronayê sûd werdigirin û dixwazin hesabên e-maîlan bi dest bixin.
• Îhtîmala jiyanê ya li gerestêrka Kepler-1649c'yê 

  Tê gotin yek ji gerestêrka (exoplanet) ku ji hêla NASA'yê ve li derveyî Pergala Rojê hatiye keşfkirin Kepler-1649-c ji gelek aliyan ve dişibe cîhanê û ji ber vê dibe ku mirov bikaribe lê bijî.
• Werîsê herî kevin berî 50 hezar salî ji aliyê mirovên Neandertal ve hatiye çêkin 

  Li şikeftekî li bajarê Ardeche ya Fransayê parçeyek werîz hate dîtin. Li gorî lêkolîneran mirovên Neandertal dizanî werîs çêbike.
• Covîd-19: Bernameya şopandinê ya dijîtal berbelav dibe 

  Li gelek welatên Ewropayê bi hinceta pandemiya vîrûsa koronayê bernameya şopandina mobîl tê nîqaşkirin. Rêxistinên mafên mirovan bifikar in.
• Vîrûsa koronayê li derveyî bedena mirov çend saetan dimîne? 

  Li gorî lêkolînekê vîrûsa koronayê Covîd-19 li rûzemenên cihê an jî li hewayê bi setan dimîne.
• Mezintirîn teqîna li gerdûnê 

  Hate ragihandin dîmenê mezintirîn teqîna heta niha, ku konçala reş a 390 milyon salên tîrêjê dûrî cîhanê bûyî sedem, ji hêla astronoman ve hatiye dîtin.
• Dermanê tayê dibe ku li dijî vîrûsa koronayê karibe bê bikaranîn 

  Hate gotin 'Chloroquîne' ku li dijî tayê yek ji dermana sereke ye, dibe ku ji bo tedawiya Covîd-19 were bikaranîn.
• Li Efrîkaya Rojava genên celebekî mirovan hate dîtin 

  Li Efrîkaya Rojava piştî lêkolîna genetîk a li ser gelek civakan, genên celebekî mirovan yê ku ku heta niha hê nehatiye pênasekirin, hate tespîtkirin.
• Bi teleskopên mezin wê li 'fezayiyan' bigerin 

  'Gelo li gerdûnê em bi tenê ne?" Zanyarên ku li bersiva vê pirsê digerin wê bi rêya bi dehan teleskopên mezin li fezayê li jiyanê bigerin.
• Îbûprofen gefê li tenduristiyê dixwe 

  Zanyar dibêjin, dermanê êşkêmkirinê Îbûprofen ku bi taybetî li dijî êşa serî tên bikaranîn, dikare rê li ber gelek pirsgirêkên tenduristiyê veke.
• Exoplaneta herî ciwan a herî nêzî dinyayê hate dîtin 

  Exoplaneteke gelekî ciwan hate dîtin a ku 330 sala ronîyê dûrî dinyayê ye.
• Tê payin ku rêjeya kanserê li welatên xizan zêde bibe 

  Li gorî raporeke Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê, li welatên ji aliyê aborî ve kêmpêşketî û bi pêş dikevin, tê payin ku di nava 20 salan de rêjeya kanserê 80 ji sedî zêde bibe.
• 2500 cûreyên nû yên vîrûsê hatin keşifkirin 

  Zanyaran DNA ya mirovan û heywanan lêkolîn kirin û zêdeyî 2500 cûreyên nû yên vûrîsê tespît kirin. Der barê gelek ji van vîrûsan de zanyar xwedî agahiyan nîne.
• Dînozor li gel teqîna volkanan bi hezaran salî sax man 

  Li ser tinebûna dînozoran a beriya 65 milyon salî gelek teorî hene. Tê gotin ku dînozor bi dehan milyon salî li gel teqîna volkanan jî şert û mercên jiyanê ji xwe re afirandin û bi vî rengî jiyana xwe domandin.
• Algorîtmaya hişê çêkirî di meha Kanûnê de Korona tespît kiriye 

  Bi saya algorîtmayeke hişê çêkirî ya li Kanadayê hate îddîakirin vîrusa Korona ya ku li Çînê belav bûye, beriya WHO’yê hatiye tespîtkirin.
• Gêrik ji hêla rêxistinî ve li pêşiya mirovan in 

  Du lêkolînên li Zanîngeha Lozanê derxistin holê ku ji hêla rêxistinî ve bi milyonan sal li pêşiya mirovan in.
• 'Dînozor bi kevirê ezmanî qir bûn' 

  Lêkolîneke dawî ya ku di kovara Scîenceyê de weşiyayî, teoriya 'kevirê ezmanî' ya li ser qirbûna dînozoran qewîm kir.
• Wê droneyên mîna çûkan baskên xwe hene bên çêkirin 

  Zanyarên Emerîkî amadekariyan dikin ku hin droneyan çêbikin ku mîna çûkan baskê wan hebin û weke çûkan bifirin.
• Du exoplanet hatin dîtin ku pêkane jiyan lê hebe 

  Li du exoplanetan ku beriya demeke nêz hatin dîtin û li dora stêrkên nêzî dinyayê ne, îhtimala jiyanê tê lêkolîn.