ZANIST

Nûçeyên Dawî

• Helîkoptera Marsê bi wesayîta keşfê ve hate girêdan 

  Piştî ceribînên serketî ya Helîkoptera Mars a NASA ya ji bo seyaheta li gel Mars 2020’an plan dikir û şûnde, bi wesayîta keşfê ve hate girêdan.
• 'Dibe ku daristan nikaribin xwe di nava 100 salî de nû bikin' 

  Şewitîna bi sed hezaran hektar daristanên Amazonê ku dema dawî rû da, di rojeva dinyayê de ye. Darên ku hatine şewitandin an jî talankirin ji bo karibin ji nû ve şîn bên û xwe nû bikin pêwîstî herî kêm bi 100 salî û jê zêdetir heye.
• Metirsî meteorên mezin nîne, yên biçûk in 

  Meteorekî mezin ku di 10'ê Tebaxê de ji mesafeya bi 7.4 milyon kîlometreyî dûrî dinyayê derbas bû, heta sed saleke din wê li dinyayê nekeve. Lê belê metirsiya herî mezin meteorên kêmî 130 metreyî ne.
• Guhên sorfê yên Neandertalan hebûne 

  Li gorî lêkolînekê guhên sorfê yên Neandertalan hebûne, ku di zimanê tibî de jê re exostosîs tê gotin.
• Germahiya global: Zêdebûna bi 0,5 pileyî jî felaket e 

  Germahiya global ku pirsgirêka herî girîng a paşeroja dinyayê ye, eger tenê 0,5 pileyî jî zêde bibe wê tenê li Çînê her sal bi deh hezaran mirov jiyana xwe ji dest bidin.
• Li Fransayê qaqûtê mezin ê turîasaurîa hate dîtin 

  Li Fransayê ji ya ku heta niha hatiye dîtin mezintir hestiyê dînozoran hatin dîtin. Tê texmînkirin ku dînozor bi dehan metroyan dirêj e.
• Ji texmînan bêhtir av li Heyvê heye 

  Li gorî lêkolîneke zanyarên fezayî yên Emerîkî li Heyvê ku peyka Dinyayê ye, ji texmînan bêhtir av heye.
• Her sal 1400 gotarên zanistî nayên qebûlkirin 

  Li gorî bloga bi navê Retraction Watch ku ji bo şopandina gotarên zanistî ava bûye, her sal 1400 gotarên zanistî ji ber ku ne li gorî krîteran e nayên qebûlkirin.
• Naziyekî ku da pey çûkên li Kurdistanê 

  Çûka Gabelek zanyarekî Nazî da pey xwe û ji Elmanyayê gihand Colemêrgê. Tevî guhertin avhewayê, şer, bendav û bajarvaniyê jî Gabelek çûkeke rengîn e ku hîn li Kurdistanê ye.
• Sala 2050'î wê Hewlêr bişibe Ahvazê, Dîlok jî bişibe Hewlêrê! 

  Li gorî lêkolînekê ku der barê avhewayê de hate kirin sala 2050'î wê avhewaya Hewlêrê bişibe ya Ahvazê, ya Dîlokê bişibe Hewlêrê, ya Parîs û Berlînê jî bişibe Canberrayê.
• Bi milyonan telefonên mobîl bi vîrûsekê hatine bidestxistin 

  Hate gotin li tevahiya cîhanê bi vîrûseke ku di telefonên Androîd geriyayî bi milyonan telefon hatine bidestxistin.
• Homo Sapiens ê ne Efrîkayî li Yewnanîstanê hate dîtin 

  Hestiyên mirovan ên li Yewnanîstanê hatin dîtin nîşan didin ku Homo Sapiens ji texmînan zûtir ji Efrîkayê derketine.
• Rapora kanserê ya li Fransayê: Mirin kêm bûye 

  Li gorî rapora hevpar a Enstîtuya Kanserê ya Neteweyî ya Fransayê (INCa) û Ajansa Tenduristiyê ya Neteweyî, tevî ku hejmara mirovên li Fransayê bi kanserê ketine zêde bûye, rêjeya mirinê kêm bûye.
• NASA: Dibe ku 2024'an astronot ji bo Heyvê werin şandin 

  NASA got dibe ku 2024'an astronotan bişînin peyka cîhanê, Heyvê.
• Teqîneke mezin a li Rojê ji bo Cîhanê taloke ye? 

  Anegorî zanyaran li stêrkên mîna Rojê heke teqînên xurt çêbibin, stêrkên ciwan û yên mîna Rojê ku ji berê de hene wê ji vê karîger bibin.
• Li Sbîryayê serê gurekî mezin berî 32 hezar salan hate dîtin 

  Li Yakutistanê ya dikeve Rojhilatê Sibîryayê serê gurekî mezin ê berî 32 hezar salan hate dîtin.
• Şopa herî kevn a mirovên li Emerîkayê hate dîtin 

  Li Şîliyê di encama lêkolînên arkeolojîk de şopa herî kevn a mirovên li parzemîna Emerîkayê hate dîtin.
• Hestiyên heywanê bi guhan ê herî mezin ê dinyayê hate dîtin 

  Li Kenyayê, hestiyên heywanê herî mezin ê bi guhan ê dinyayê hate dîtin.
• Ya ku yekemîn wêneyê Çalereşê kişand, zanyareke jin e 

  Wêneyê Çalereşê ku di dîroka mirovahiyê de yekemcar hate kişandin, li dinyayê deng veda. Li pişt kişandina vî wêneyî zanyareke jin heye.
• Celebekî nû yê mirovan hate keşfkirin: Homoz Luzonensîs 

  Lêkolîneran ragihandin, li Fîlîpînan, li girava Luzonê celebekî dî yê mirovan ê bi karaterekî morfolojîk ê resen keşf kirine. Celebê ku bi Homo Luzonensîs hatî binavkirin, beriya bi 50 hezar salî jiyaye.
• Yekemcar wêneyê Çalereşê hate kişandin 

  Di dîroka zanistiyê de gaveke gelekî girîng hate avêtin. Yekemcar wêneyê Çalereşekê hate kişandin û parvekirin.
• Tacîza ku di dema zarokatiyê de tê kirin, mejî diguherîne 

  Zanyaran tespît kirin, mirovên ku di dema zarokatiyê de bûne mexdûrê tacîzê, şêweyê mejiyê wan guheriye û hîn bêhtir dikevin depresyona giran.
• Bandora neyînî ya guhertina avhewayê li zindiyên deryayê 

  Tê gotin, ji ber germbûna derya û okyanûsan, cînsiyeta masiyan tê guhertin û bi giranî dibin nêr.
• Rêveberiya Trump dixwaze heta 2024'an mirovan bişîne ser Heyvê 

  Alîkarê Serokê DYE'yê Mike Pence got, wê di nava pênc salên bê de derfetên xwe hemûyan bi kar bînin û careke din astronotan bişînin ser Heyvê.
• Ji bo aşiya Ebolayê pêşketineke hêvîdar 

  Zanyaran di xwîna nexweşekî vîrusa Ebolayê de antîkorek tespît kirin a ku dikare vîrusa Ebolayê ji holê rake. Ev pêşketin ji bo aşiya Ebolayê ya gerdûnî, pêşketineke girîng tê dîtin.