ZANIST

Hemû Nûçe

• Cîhan zûtir dizîvire 

  Zanyaran tespît kirin ku cîhan ji berê zûtir dizîvire û roj jî ji 24 saetan kêmtir e.
• 'Li peykên Ûranusê dibe ku okyanûsên mezin hebin' 

  Tê texmînkirin ku li pênc peykên Ûranusê, ku ji aliyê girseyê ve çaremîn mezintirîn gerstêrka Sîstema Rojê ye, di binê erdê de okyanûs heye.
• Li hevalbiçûk a jinên ducanî mîkroplastîk hate dîtin 

  Di lêkolînekê de yekemcar li hevalbiçûka (plasenta) jinên ducanî mîkroplastîk hate dîtin. Fikar hene ku ev qirêjî pêşî li pêşketina fetus bigire.
• Ewropa ji bo paqijiya rêgezê peymana pêşî danî 

  Ajansa Fezayê ya Ewropayê (ESA) ji bo paqikirina avêtiyan a ji fezayê peymanek îmze kir, ku li cîhanê ev cara pêşî pêk tê. Peyman, ku bi start-upeke Swîsrî re hatiye kirin, têkilî gemariya ji ber mirovî ya li rêgehê rêyeke nû ya bazarê vedike.
• Sondeya fezayî ya Çînê li ser Heyvê danî 

  Sondeya fezayî ya Çînê Change ya 5’an li ser Heyvê danî. Hate diyar kirin ku armanca sondeyê ew e ku li ser Heyvê nimûneyek bîne.
• Ji bo texmînên li ser avhewayê peykeke din jî hate şandin 

  Cîhaza Sentînel-6a a ku şandin fezayê wê asta okyanûsê bişopîne. Ji ber germa global wê daneyên cîhazê gelekî girîng be.
• Gava destpêkê ya ji bo têkiliya navbera kompûterê û mejiyê mirovan 

  Zanyaran elektrotên organîk li nava mişkan ceribandin ku li gorî wan, ev yek wê dema bê têkiliya navbera mejiyê mirovan û kompûterê deyne.
• Li Heyvê av hate dîtin 

  Li gorî daxuyaniya dawî ya NASA'yê, li peyka cîhanê li Heyvê ji texmînan zêdetir av heye.
• NASA wê 4G li ser Heyvê bi cih bike 

  Şirketa Nokîa wê ji bo Ajansa Fezayê ya Emerîka NASA’yê li ser Heyvê wê toreke ya telefonên destan a yekem ku bibe operasyonel bi cih bike.
• Li Marsê di bin qeşayê de golên bi toz hatin keşifkirin 

  Lêkolîneran diyar kirin ku wan di bin qeşayên di Gerekstêrka Sor de sê golê mezin keşif kirin e.
• Ji ewrên Venûsê nîşaneyên jiyanê 

  Lêkolîneran li tebeqeya ewr a Venûsê hebûna gazeke ku girêdana wê bi jiyana li cîhanê re heye tesbît kirin. Şefê NASA’yê jî têkildarî lêgerîna jiyanê ya derveyî cîhanê weke “bûyera herî girîng’ pênase kir.
• Têkilî kana ava li cîhanê teoriya nû 

  Lêkolên Fransiz têkilî kana ava li Gerestêrka Şîn teorîyeke nû danîn.
• Cara yekê ye li ser dînazoran nexweşiya penceşêrê tê tesbîtkirin 

  Li gorî lêkolîneke li Kanadayê hate kirin, heta roja îro cara yekem e ku nexweşiya penceşêrê li ser cûreke dînazoran tê tesbîtkirin.
• Destnîşankirina rîskên Alzheimerê beriya bi 20 salan pêkan e 

  Yek ji sedemên sereke ji bo 150 mîlyon mirov ku heya sala 2050’an tê payîn bi nexweşiya Alzheimer bikevin nexweşiya xurifînê ye. Destnîşankirina wê beriya bi 20 salan vê pêkan be.
• Dîroka mirovan a li Bakurê Emerîka du qat zêdetir kevin e 

  Keşfên nû yên ji aliyê arkeologan ve tên kirin, derket holê ku tê texmînkirin bicihbûna mirovên yekem ên li Bakurê Emerîkayê du qat zêdetir kevin e.
• Yekemîn sonda Ereb ber bi Marsê ve hate şandin 

  Sonda fezayê ya Îmarat ber bi Marse ve bi rê ket. Tê payin ku amûra fezayî di Sibata 2021'ê de bigihêje hedefa xwe.
• Heywanê ji bo civakê bivenevê: Ketik 

  Tê gotin, ketikên ku niha bêhtir ji bo hezkirinê têne xwedîkirin, ji serdema Hîva Biber û vir ve ji bo prastina berên çandiniyê hatine kedîkirin û bi vê armancê çûye Ewropayê.
• Çi qasî rast e ku hîdrojen bibe alternatîfê enerjiya fosîlan 

  Hîdrojena ku YE ji bo derbasî ser enerjiya paqij bibe , plansaziyên mezin dayî ber xwe, hê jî ji enerjiya fosîlan hilberîndina wê, ji ber nediyariyên li ser maliyetên wê, hê jî li ber aternatîfbûna wê asteng e.
• Koça ji Efrîkayê bi berên deryayê pêkan bûye 

  Deryayên ku ji ber germbûna global û qirêjiya hawîrdorê her ku diçe kanên wê zêdetir têne tinekirin, beriya bi deh hezaran salan nehiştiye ku mirovahî ji holê rabe.
• Guhertina avhewayê wê nexweşiyên berê der bike 

  Li Sîbîryayê, ji ber germahiya global meha derbasbûyî germahiya hewayê bi 10 pileyî zêde bû. Fikar hene ku zêdebûna germahiya hewayê bibe sedem ku bakteriyên berê yên dibin sedema nexweşiyan ji nû ve rû bidin.
• Avaniya herî kevn û mezin a Şaristaniya Maya hate dîtin 

  Şopa qadeke ku tê texmînkirin a Şaristaniya Maya ye û yek ji avaniyên herî kevn e, li Meksîkoyê hate dîtin.
• Yek ji kêm cihên ku mirovan qirêj nekiriye: Okyanûsa Başûr 

  Li gorî lêkolîneke zanyaran, Okyanûsa Antarktîka (Başûr) yek ji kêm deveran e ku ji ber mirovan gemarî nebûye û hewaya xwe 'paqij' e.
• Gelo bi avjeniya di nav behrê de mirov bi koronayê dikevin? 

  Li gorî lêkolîneke enstîtuya Fransayê di behr û qalikê behrê de şopa koronavîrusê nehatiye dîtin.
• Proxîma b ya li derveyî Pergala Rojê pir dişibe Cîhanê 

  Li gerestêrkeke li derveyî Pergala Rojê, ku tenê 4 salên tirêjê ji cîhanê dûr e, tê texmînkirin ku şiliyeke weke avê heye.
• Mirov dikare mamûtan klon bike û dîsa vejînê? 

  Li Sibaryayê her roj bi sedan hestî û parçeyên gewdeya mamûtan têne dîtin. Îhtîmala ku bi van parçeyan bi rêbaza biyolojiya sentetîk ji nû ve mamût werin vejandin zanyaran kelecanî dike.