ZANIST

Hemû Nûçe

• Henrietta Lacks: 'Dayik'a tib a modern hate rûmetdarkirin 

  Rêxistina Tenduristiyê ya Cîhanê (WHO) jineke Afrîkayî-Emerîkî ya ku hucreyên wê bûn sedema vedîtinên girîng ên tibî, rûmetdar kir.
• Yek ji mezintirîn dûvstêrk wê di nava sîstema me ya rojê de derbas bibe 

  Piştî 10 salên din wê li ezmanan bûyerek biqewime ku di temenê xwe de em ê yekemcar bibînin. Yek ji dûvstêrkên ehrî mezin wê di nava sîstema me ya rojê de derbas bibe.
• Facebook, Instagram û WhatsApp rawestiyan 

  Ji saetên danê nîvroyê ve tevnên dijîtal ên mîna Facebook, Istagram û WhatsAppê hatin sînordarkirin.
• Zanyaran temenê 'xeleka Einstein' a heliyayî tespît kirin 

  Kolîna li xelekan ku bandora vezelandinê ya rakêşiyê li ser fezayê texmîn dike, mîna ku beriya 9 milyar salî hate dîtin, ji bo dîtina galaksiyekê ji bo zanyarên ezmanî dibe alîkar.
• Li Efrîkayê fosîlê dînozorekî 'nedîtî' hate peydakirin 

  Lêgerînerên fosîlan li çiyayên Atlas a Navîn ên li Fasê ankîlozorek dîtin ku beriya niha nehatiye dîtin.
• Mîkrocîpek bi qasî hebek xîzê mezin û difire hate çêkirin 

  Zanyarên DYE'yî mîkrocîpa herî biçûk a cîhanê çêkir ku bi qasî hebek xîzê ye û difire. Hate ragihandin ku ev mîkrocîp wê ji bo tespîtkirina nexweşiyên mîna Covîd-19 li hewayê belav dibin, pîvandina qirêjiya hewayê çavdêriya li nifûsê bê bikaranîn.
• Em ê dîsa bikaribin mamûtên beriya 4 hezar salî bibînin? 

  Ji bo mamûtê ku beriya bi 4 hezar sal qelha wan hatî were afirandin wê xebat bêne kirin. Wê genên mamûtên bihirî û Fîlên Asyayê bi hev werin gihandin û celebekî hîbrît wê were afirandin.
• Li Dmanîssiyê qoqê serê mirov ê ji beriya 1.8 milyon salî hatin dîtin 

  Li Gurcîstanê li sîteya arkeolojîk a Dmanîssî xebat didomin. Li gundê Orozmanî dema kolanandinan hemû jî 1.8 milyon salî gelek hestiyên heywanan, parçeyên kevirên qewartî û amûr hatin ditin.
• Derziyên mRNA ji bo dermankirina kanserê dibin hêvî 

  BionTech ku derziya li dijî vîrûsa koronayê çêkir, derziya li dijî kanserê ku li ser mişkan bi bandor e, dest pê kir ku li ser mirovan biceribîne.
• Navendên daneyan gefê li hawirdorê dixwin 

  Aktîvîteyên aboriyê yên li cîhanê, bi taybetî di pêvajoya şewba dawî de bi giranî derbasî ser înternetê bûn, kir ku navendenek mezin a daneyan çêbibe. Pispor bi fikar in ku ev rewş bandoreke giran li hawirdorê bike.
• Perseverance wê ji Marsê axê bîne Cîhanê 

  Yekemcar ji gerstêrkeke cuda ax ji cîhanê re tê anîn.
• Zanyaran sê gerestêrken wirde keşf kirin 

  Zanyaran ji quncifîna hîdrojen û okyanûsê pêk hatî celebekî dî yê wirde gerestêrkan pênase kir.
• Li Endonezyayê cûreyekî nû yê mirovan hate dîtin 

  Li Endonezyayê, DNA'ya ji îskeletekî hate wergirtin, cûreyekî nû yê mirovan eşkere kir.
• Cûreyekî nû yê guhandaran hate keşifkirin 

  Rojnameya The Îndpendent nivîsî ku cûreyekî nû yê guhandaran ê beriya dîrokê ji aliyê paleontologan ve hatiye keşifkirin ku tê texmînkirin piştî tunebûna dînozoran beriya dîrokê hebû.
• Li Çînê 2 cûreyên dînazoran ên nû hatin keşifkirin 

  Li parêzgeha Tûrpan-Hanî ya herêma Sîncar a Çînê 2 cûreyên dînazoran ên nû hatin keşifkirin.
• Li Ganymedeyê şopa dûkelê hate tespîtkirin 

  Li peyka Jûpîterê li Ganymedeyê şopa dûkelê hate dîtin.
• Bermahiyên nû yên kergedanên dêw hatin dîtin 

  Zanyarên Çînî lêkolîna xwe ya li ser cûreyê Paraceratherium parve kir ku xeleka winda ya kergedanên dêw e ku beriya 50 û 25 milyon salî sax bûn. Her wiha eşkere kirin ku bi çi rengî li Asya û Ewropayê belav bûne.
• Ajansa Fezayê ya Ewropayê wê amûra fezayê bişîne rêgeha Venûsê 

  Ajansa Fezayê ya Ewropayê aşkere kir ku ew ê serê salên 2030'î amûra fezayê bişînin rêgeha Venûsê.
• Çîn xwe amade dike personelên destpêkê bişîne stasyona xwe ya fezayî 

  Çînê, hefteyek beriya şandina personelên destpêkê ji bo stasyona xwe ya fezayî ya nû, roketa ku pê bên şandin, li cihê şandinê bi cih kir.
• NASA wê du misyonan bişîne Venûsê 

  NASA aşkere kir bi armanca lêkolînê 2028 û 2030'î wê xebatan li Venûsê bidin destpêkirin.
• Li Efrîkayê gorneke 78 hezar salî hate dîtin 

  Li Kenyayê dema xebatên arklojîk hestiyên zarokekî hate dîtin ku hatiye fêhmkirin ji beriya 78 hezar salî hatiye veşartin, ev jî nîşan dide ku li Efrîkayê rîtûela veşartina miriyan ji dema niha bi gelekî dûrtir diçe.
• 'Pençeşêra pêsîrê êdî bêyî kemoterapiyê wê were tedawîkirin' 

  Di lêkolînekê de ya bi asta navnetewî tê destnîşankirin beşekî zêde yê wan jinên ku bi pençeşêra pêsîrê ketine bêyî kemoterapiyê wê bikaribin tedawî bibin.
• Helîkoptera NASA li Marsê firiya 

  Helîkoptera NASA Ingenûîty, li ser rûyê Marsê firîna xwe ya dîrokî pêk anî.
• Heywan jî çandê distînin û vediguhezîn nifşên nû 

  Li gorî lêkolîna zanyarên Skoçî heywan jî eynî weke mirovan çandeke resenî xwe datînin û dab û nerîtên xwe par ve dikin.
• Tedawiya pençeşêra prostatê 'bi teknîkeke nû' wê were ceribandin 

  Di xebatekê de ku şîrketa medîkal a bi navê Koelîsê, ku li bajarê Grenoble ya Fransayê dixebite, ji bo pençeşêra prostatê teknîkeke nû tê ceribandin.