ZANIST

Hemû Nûçe

• Di dîrokê de cara yekem di gerstêrkek a ji dervey rojê de CO2 hat tespîtkirin 

  Teleskopa Fezayê ya James Webb cara yekem di atmosfera gerstêrkek a ji dervey rojê de, bi awayek vekirî karbondîoksît tespît kir.
• Zanyaran fêhm kirin bê ka pêşû çawa bêhna mirovan digrin 

  Pêşûyên mê bêyî wergirên xwe yên bêhnê dikarin bêhna mirovan bigirin. Ev yek jî nîşan dide ku kêzik xwedî pergalek din a bêhn stendine ne.
• Ev 50 salin cîhan bi awayek nepenî hêdî dizivire 

  Gerestêrka cîhanê dest bi lezek hêdîtir a zivirînê kir, ev yek jî bû sedem ku roj dirêjtir bibin û zanyar di bersivandina sedemê wê de, zehmetiyê dikêşin.
• Lêkolerên Belçîkayî CO2 vediguherînin berhemên kîmyewî yên domdar 

  Şîrketa Oxylûm a Zankoya Antwerp ku di derbasbûna karbona notre de roleke pêşeng lîst, teknolojiyek pêş xist ku dikare berhemên CO2’ê veguherîne berhemên kîmyewî yên domdar. Li gorî şîrketê, ev “rêbazek şoreşger û ekolojîk e.”
• Di binê okyanûsa pasîfîkê de 39 cureyên nû hatin dîtin 

  Zanyarên behrê diyar kirin dema wan DNA’yên zindiyên di binê Okyanûsa Pasîfîkê de kom kirine, 39 cureyên potansîyel ên behrê dîtine.
• Zanyaran rêya dîtina destpêkirina kozmosê dîtin 

  Li Îngîltereyê komek zanyaran metodeke çavdêriyê ya derbarê paşeroja kozmosê dîtin.
• Teknolojiya nû kifş kir ku bi rêya hêsirên çavan nexweşî dikare bên tesbîtkirin 

  Perçeyên mîkroskopîk ên di hêsiran de li ser tiştên ku di laş de diqewimin de agahiyan didin.
• Çala reş a herî zû mezin dibe, hate dîtin 

  Space.com ragihand ku çala reş a nû hatiye keşifkirin, bi 500 qatî ji çala reş a li navenda Kadizê mezintir e û ronahî bi xwe jî nikare xwe ji hêza xwe ya kişandinê rizgar bike.
• Ji sedî 14’ê nifûsa cîhanê bi nexweşiya Lymeyê ketiye 

  Li gorî lêkolînek a hat kirin, zêdeyî ji sedî 14’ê nifûsa cîhanê bi nexweşiya Lymeyê ketiye.
• Di kevirekî asîmanî de hêmanên pêwîst ên jiyanê hatin dîtin 

  Amîno asîdên ku hêmanên bingehîn ên jiyana li cîhanê ne di parçeyek ji kevirekî asîmanî hatin girtin de hatin dîtin.
• Di atmosfera cîhanê de cûreyek nû ya kîmyawiyek reaktîf hat tespîtkirin 

  Mirovên zanyar îdia dikin ku di atmosfera cîhanê de bi temamî cûreyek nû ya kîmyawiyek ‘Pileya dawî bi reaktîf’ hat dîtin, dibe ku nexweşiyên dil û bêhnstendinê çêbike û germahiya gerdûnî zêde bike.
• Qijikên biçûk ên 'Demokratîk' ji bo biryarê bidin deng bi kar tînin 

  Zanyaran keşif kirin ku qijikên biçûk ji bo ku biryar bidin bê ka wê kengê dest ji cîhê xwe berdin pêvajoyek "demokratîk" bikar tînin.
• Zanyaran potansiyela vîtamîna D ya bacanên sor eşkere kirin 

  Ger li gorî xwesteka zanyarên Brîtanî be, rojê xwarina du bacanên sor ên normal dikare mirovan ji nexweşiyan dûr bixînne.
• Google, Apple û Mîcrosoft wê şîfreyan ji holê rakin 

  Ev şîrketên mezin ên teknolojiyê di nava salekê de wê êdî ‘teşqeleya şîfreyan’ ji holê rakin.
• Mûtasyona genetîk a dibe sedema kanserê hate tespîtkirin 

  Zanyaran mûtasyona genetîk a dibe sedema kanserê tespît kirin.
• Eşantiyona ku NASA’yê beriya 50 salan ji heyvê anîbû vekir 

  Mîsyonên Apollon ên di çarçoveya ajansa fezayê ya Emerîkî NASA’yê bi giştî 2196 mînakên şkêran anî cîhanê. Yek ji mînakên ku 50 sal beriya niha anînî bi xêra pêşketinên nû yên teknolojîk ji bo lêkolînê hat vekirin.
• Dema em dimirin çi dibe? 

  Qeyda mejiyekê ku dimire ji hêla zanyaran ve di warê vegerandina bîranînê de aktîvîteyekî ku ne li bendê bin eşkere kir.
• Mêjî heta 60 salî giran nabe 

  Li gorî lêkolîneke ku hatî kirin ji 20 salî heta bi 60 salî leza me ya biryarstandinê naguhere.
• Hebên êşê yên rîska krîza dil zêde dikin 

  Dr. Grossman dibêje, dermanên ji îbûprofen dikarin bibin sedema nexweşiyên tansiyona bilind, nexweşiyên gurçikê û nexweşiya dil girantir bike, her wiha diare bibe sedema krîza dil û felçê.
• Derziya AIDS’ê ya Emerîka hêvî dide 

  Li Dewletên Yekbûyî yên Emerîkayê testên klînîkî yên derziya ku şîrketa Moderna li dijî vîrusa HIV’iyê çêkiriye destpê kir.
• Sermayeguzariya rekor ji bo taksiyên difirin 

  Texsiyên difirin ku pir caran di fîlmên xeyalî yên zanistî de têne dîtin, her ku diçe bala veberhêneran zêdetir dikişîne.
• Gelo kûçik hemû zimanan fêm dikin? 

  Li gorî lêkolînerekî Mecarî kûçik ku weke dostê girêdayê mirovan tê nirxandin, dikare ferqa di navbera zimanê xwediyê xwe û yên din ji hev cuda bike.
• Roj a çêkirî ya Çînê ji ya rastî bi pênc qatî germtir e 

  Roj a çêkirî ya Çînê, di testa dawî de gihîşt germahiya 70 milyon pileyî ku ev yek bi pênc qatî ji roj a rastî germtir e. Zanyar bi hêvî ne ku amûra fuzyonê ya nukleerî bi rengekî bêdawî enerjiya paqij hilberîne.
• Teleskopa James Webb wê 24'ê Kanûnê bê şandin 

  NASA teleskopeke nû dişîne fezayê. Ev teleskop wê bikeve şûna Teleskopa Fezayê ya Hubble, ku bi dehan sal in çavê me yê li fezayê ye.
• Gerdûn li qada Higgsê ava bû 

  Gerdûna ku di encama Teqîna Mezin de dest pê kir, li qada Higgsê veguherî rastiyê, ava bû.