CÎHAN

Hemû Nûçe

• Li Romayê ji bo Dîno Frîsullo merasîma bîranînê hat lidarxistin 

  Di salvegera 20’emîn a Dîno Frîsullo de li Romayê ji bo bîranîna wî merasîma bîranînê hat lidarxistin.
• DYE'yê yekemcar li ser destavêtinê pêkanîn ferz kir 

  DYE'yê roja Sêşemê li ser destavêtinê û sûcên zayendî yên di dema şer de, pêkanîn ferz kir. Pêkanîn li ser Sûdan a Başûr û serçeteyên DAÎŞ'ê hatin ferzkirin ku ji hovîtiya li dijî Êzidiyan berpirsyar in.
• Hikûmeta Fransayê tevgereke derdorparêzê fesh kir 

  Hikûmeta Fransayê ya ku bi şîddet diçû ser çalakiyên protestoyê carê jî tevgera derdorparêz a bi navê Les Soulèvements de la Terre (SLT) fesh kir.
• Ji bo xwe bide ber sînor, wê Fransa 130 milyon Eûro bide Tûnûsê  

  Fransayê, da xuyakirin ku wê di çarçoveya têkoşîna li dijî koçberiya bi qaçaxî de, 26 milyon Eûro milyon bide Tûnûsê. Yekitiya Ewropayê jî dabû zanîn ku wê 105 milyon Eûro bide.
• Nîv milyon kes ji Sûdanê reviyane, du milyon kes bûne koçber  

  Ji Serkomîseriya Penaberan a Neteweyên Yekbûyî Fîlîppo Grandî ragihand ku ji ber pevçûnên li Sûdanê bi hezaran kes ji welêt reviyane û nêzîkê du milyon kes mexdûrên koça navxweyî ne.
• Tûra 20'emîn a hevdîtinên Astanayê destpê kir 

  Tirkiye, Rûsya û Îran ku di neçareserkirina krîza Sûriyeyê de weke aktorên bingehîn têne dîtin, bi îdîaya "peydakirina çareseriyê" careke din li Astanayê li hev kom bûn.
• Sê salên dawî hejmara penaberan bi 30 milyon kesî zêde bû 

  Hejmara koçberan a li cîhanê ku sala 2020'î nêzî 80 milyon kes bû, bi şerê li Ûkrayna, Sûdan û Efganistanê re di nava sê salên dawî de bi 30 milyon mirovan zêdetir bû.
• Talîban ji bo serdana peykerên ku xera kirine pere distîne  

  Talîbanê ku li Efxanistanê bûye desthilat, li ber du peykerên mezin ên Bûda ku sala 2011’an xera kirin, firoşgeha bilêtan çêkiriye.
• Li Awûstralyayê ji bo mafên Aborîjînan rêya referandûmê vebû 

  Senatoya Awûstralyayê ji bo ku mafên gelê Aborîjîn di Destûra Bingehîn de were naskirin, rêya referandûma dîrokî vekir.
• Şerê Yemenê: Ji bo pevguhartina girtiyan muzakere tên kirin 

  Di bin çavdêriya Neteweyên Yekbûyî û Komîteya Xaça Sor a Navneteweyî (ICRC) de, ji bo pevguhartina girtiyan di nava aliyên şer ên li Yemenê de li Ammanê muzakere tên kirin.
• Malbateke Kurd Mamouchian ku sembola berxwedana Fransayê ye rizgar kiribû 

  Gora Missak Manouchian ê biyanî û komînîstê berxwedêr ê Ermenî ku piştî qirkirinê ji aliyê malbeteke Kurd ve hatibû rizgarkirin, wê ji Fransayê bibin Pantheonayê.
• Blinken dest bi serdana Çînê kir 

  Wezîrê Karên Derve yê Emerîkayê Antony Blinken, bi hêviya sivikkirina aloziya bi Çînê re dest bi serdana du rojan kir.
• Berxwedêrê Ermen wê li Pantheonê bê bicihkirin 

  Serokkomarê Fransayê Emmanûel Macron diyar kir ku berxwedêr Ermen Mîssak Manoûchîan ê ku di Şerê Cîhanê yê Duyemîn de li dijî Naziyan li ber xwe da û bi gulereşandinê hate qetilkirin, di 21'ê Sibata 2024'an de wê li Pantheonê bê bicihkirin.
• Li Brezîlyayê ji ber bahozê 11 kes mirin, 20 kes winda ne 

  Li başûrê Brezîlyayê ji ber bahozê herî kêm 11 kes mirin, 20 kes jî winda bûn.
• Li Sûdanê agirbesta nû ya 72 saetan hat ragihandin 

  Li Sûdanê bi navbeynkariya Amerîka û Siûdî ji bo agirbesteke nû ya 72 saetan biryar hate girtin.
• Ji Sanayê ji 2016’an û vir ve cara destpêkê balafireke rêwiyan rabû 

  Li Yemenê ji paytexta Sanayê ya di bin kontrola Hûsiyan de, ji 2016’an û vir ve cara destpêkê balafireke rêwiyan rabû.
• Koçkirina YE’yê bi ser Behra Spî re bûye du qat  

  Frontex ku saziya ewlehiya perav û sînor a Ewropayê ye, da zanîn ku sala 2023’yan koçkirina Ewropayê bi ser Behra Spî re li gor serdema heman a sala çûyî, du qat zêde bûye.
• Li Sûdanê milyonek zarok ji warên xwe bûne 

  ÛNÎCEF’ê diyar kir li Sûdanê ji meha Nîsanê û vir ve ji ber şerên desthilatdariyê herî kêm milyonek zarok ji warên xwe bûne.
• Kuba û Îran têkiliyên xwe xurt dikin 

  Serokkomarê Îranê Îbrahîm Reîsî bi wesîleya serdana fermî çûbû Emerîkaya Latîn û Kubayê. Kuba û Îranê diyar kirin ji bo li dijî polîtîkaya êrîşkar a DYE, wê têkiliyên xwe xurttir bikin.
• Li Haîtiyê pêdiviya 3 milyonan zarokan bi alîkariya mirovî heye 

  Fona Alîkariya Ji Bo Zarokan a Neteweyên Yekbûyî (ÛNÎCEF) diyar kir li Haîtiyê pêdiviya 3 milyonan zarokan bi alîkariya mirovî heye.
• Trajediya koçberiyê ya li Yewnanistanê: 9 bazirgan hatin destgîrkirin 

  Piştî trajediya koçberan a li Yewnanistanê, 9 kesên ji Misrê ku tê gotin bazirganê mirovan e, hatin destgîrkirin.
• Bi xerabûna Bendava Kahovkayê re, bermayiyên şerekê mezin derketin holê  

  Piştî xerabûna Bendava Kahovkayê li Ûkraynayê, av ku kişiya û bermayiyên derketin holê, hat diyarkirin ku dibe ku şopên şerekê kevintirîn ên di dîrokê de bin.
• Germahiyê di meha Hezîranê de rekor şikand 

  Li gorî servîsa Ewropayê ya têkildarî guhertina avhewayê Copernîcûsê, destpêka Hezîranê germahiyê rekor şikand.
• Li peravên Yewnan mirovahî binav bû: Bi sedan kes winda ne 

  Li peravên Nîvgirava Poloponez a Yewnanistanê, keştiye ku koçber tê de bûn noqî binê avê bû. Herî kêm 79 kes mirin. Di keştiyê de zêdeyî 700 kes hebûn, bi sedan kes winda ne. Ji sala 2014'an û vir ve li Derya Spî 20 hezar koçber xeniqîn.
• Bîlançoya li peravên Yewnanîstanê giran bû: Nêzî 80 kes koçber jiyana xwe ji dest dan 

  Li nêzî nîvgirava Peloponez a Yewnanistanê keştiyeke koçberan binav bû. Hat ragihandin ku hejmara kesên jiyana xwe ji dest dane gihîştine nêzî 80'ê kesan.