CIVAK-EKOLOJÎ

Nûçeyên Dawî

• Germa global: Li Awûstralyayê golek dimiçiqe 

  Li Awûstralyayê ava gola Neûsîedlê kêm dibe. Tê diyarkirin ku ji salên 1960’î û vir ve tu carî av evqasî kêm nebûye.
• Qada Qeşayî a Antartîka dibe ku zû bihele 

  Li gorî lêkolîneke nû ya ku li Antartîkayê hatî kirin, dibe ku ji ya ku texmîna wê tê kirin zûtir qeşa bihelin û ava okyanûsan pir rabe.
• COP26 careke din hate taloqkirin 

  Civîna Bilind a Avhewayê ya 26'emîn ku yek ji civînên herî girîng ên navneteweyî yên li dijî germahiya global e, herÎ kêm salekê hate taloqkirin.
• Bedewî û jiyana li dora Gola Wanê tê talankirin 

  HES û Bendavên ku li derdora Gola Wanê tên çêkirin, li gel zindiyan her wiha xwezayê jî talan dikin.
• Li Hindistanê germa pir zêde dibe 

  Li bakurê Hindistanê germa pir zêde dibe. Li Paytext Delhiya Nû germa bû 47 pîle. Hê ji ber germayê mirina kesî nehatiye ragihandin.
• Li Fransayê krîza otomotîv 

  Li Fransayê ku sektora otomatîvê di nav krîzeke mezin de ye hikûmet ji bo ku firotina wesayitên bi sirûştê re li hev zêde bike gelek plansaziya alîkariya pereyekî zêde dike.
• Daristan dibe ku hîn bêhtir bişewitin 

  Li gorî lêkolîneke ku li Awûstralyayê hate kirin, şewata daristanan a ku par welat bir ber felaketeke mezin a ekolojîk, wê dema bê hîn bêhtir û demdirêj rû bidin.
• Gundê Tilêtînê bi rengê biharê xemilî 

  Bi hatina biharê û zêdebûna germahiyê re xweza ji nû ve geş bû.
• Li DYE'yê kesên ku dixwazin biçin parkê dixin nav xelekê 

  Li DYE'yê li New York an jî San Francîscoyê rêgezên mesafeya sosyal li park û baxçeyan jî hate bicihanîn.
• Li Efrîkayê qirêjiya hewayê bêhtir dikuje 

  Li Efrîkayê van deh salên dawî ji ber zêdebûna demografîyê û rabûna aboriyê qirêjiya hewayê gefê li tendiristiya bi milyonan mirov dixwe.
• Maske ziyaneke mezin didin sirûştê 

  Ji ber Covîd-19'ê maskeyên ku careke têne bikaranîn û avêtin ziyaneke mezin didin sirûştê.
• Li Ewropayê problemên tendistiyê û hînbûyinên ciwanan 

  Li gorî lêkolîneke ku li welatên Ewropayê hatî kirin li nav ciwanan bikaranîna torên sosyal zêde bûye, her ku rewşa aborî baştir dibe tenduristî xirab dibe.
• 'Çemê Zîlanê divê bi rengekî azad biherike' 

  Serokê ÇEV-DER a Wanê Alî Kaçlik nerazîbûn nîşanî HES'an da yên li Geliyê Zîlan tên çêkirin û got, "Mîna Heskîfa dîrokî divê bendê danînin pêşiya çemê Zîlanê. Dîrok û xwezaya me divê neyên qetilkirin."
• Ekolojîst Algedîk: Kapîtalîzmê maskeyek jî çênekir 

  Endamê Meclîsa Partiyê ya HDP'ê ekolojîst Onder Algedîk têkildarî bandora kapîtalîzmê ya li ser vîrûsa koronayê got, "Kapîtalîzm dixwaze mirov û xwezayê talan bike. Maskeyek jî hilneberandin."
• Penîrê bi sîrik li ser dezgehan e 

  Penîrê bi sîrik ê yek ji xweşiya xweser a bajarên Bakurê Kurdistanê û di warê aborî de xwedî nirx e, bi dest û keda jinan tê hilberîn, weke çavkaniya jiyanê ya gel û esnafan e.
• 'Li Zîlanê wê vê carê ekolojiyê talan bikin' 

  MEH'ê bal kişand ser HES ên li Geliyê Zîlanê tên çêkirin û diyar kir ku li herêma sala 1930'î komkujî lê hate kirin, vê carê jî wê talaneke ekolojîk bê kirin.
• Xirîstiyan û Misilman wê bi hev re ji bo Covîdê dia bikin 

  Papa Francîs û meleyê bi navê Ahmet El Tayyip ê li Qahîreyê ji bo bidawîbûna pandemiyê wê di dawiya meha Remezanê de bi hev re dia bikin.
• Amazon tê qelandin 

  Di çar mehên pêşî yên 2020'an de li Amazonan gelek dar hatin qelandin.
• Ji ber barîna teyrokê zirareke mezin gihişte cotyarên Kerkûkê 

  Dexl û danên cotyarên Kerkûkê beriya ku werin dirûtin, ji ber barîna teyrok û barana dijwar zirar dît.
• Xwezaya Geliyê Zîlan tê qetilkirin 

  Geliyê Zîlan ê di dîroka komarê de yek ji qetlîamên herî mezin lê hate kirin, niha xwezaya wê jî tê qetilkirin. Bi avakirina HES’an hem êrîşî xweza hem jî êrîşî nifûsa wê tê kirin.
• Pincarê çiyê hem derman e hem jî debar e 

  Bi biharê re li çiyayên Kurdistanê gelek celebên pincaran şîn bû. Pincarên ku li çiyê tên hevdan, çavkaniyeke şêniyên herêmê ye.
• Li Îkîzkoyê birîna darên zeytûnan ji aliyê gel ve hate astengkirin 

  Gundê Îkîzkoy a ku girêdayî navçeya Mîlas a Mogla yê xebatkarên Firmaya Santrala Termîkê ya Yenîkoyê qedexeya derketina ji derve ji bo xwe wekî fersent dibînin, xwestin darên zeytûnan bibirin. Gel nehişt dar werin birîn
• Masîpehnik bi destê dewletê tê tinekirin 

  Tevî ku navendên hilberîna Masîpehnik (kefal) di bin parastinê de ye jî, ji ber avakirina navendên ji bo xwedîkirina qazan ên ji aliyê dewletê û rayedarên wê ve dibe sedemê nifşên Masîpenikan tine bibin.
• Bi kêmbûne qirêjiya hewayê bi hezaran zindî ji mirinê xilas bûn 

  Di çarçoveya tedbîrên têkoşîna li hemberî pandemiya Covîd-19 hatî girtin de, bû sedem ku qirêjiya hewayê kêm bibe. Tê texmînkirin ku vê kêmbûnê li Ewropa yê pêşî li mirina 11 hezar zindiyan girtiye.
• Metirsiya li ser faûna Antarktîkayê mezin dibe 

  Li Antarktîkayê ku ji ber germahiya global xwezaya wê xera dibe, zindiyên deryayê yên cûda mîna mîdye zêde bûne ku ev yek cihê fikarane.