CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Jehr ji Çemê Mûratê diherike 

  Ji ber karê Şîrketa Koza Altin ê li herêma Giyadînê, Çemê Mûratê tijî jehr û heriyê bûye. Heywan nikarin avê vexwin, populasyona masiyan a li çem diqede.
• Bikaranîna sotemeniya fosîlan germbûna gerstêrkê zêdetir dike 

  Guherîna avhewayê ya ji ber însanan roj bi roj tesîreke nebaş li gerstêrkê dike. Di sala 2024’an de 41 rojan pileya germahiyê derketiye astên herî bilind.
• Danezana encamê ya komxebata ekolojiyê hate eşkerekirin 

  Danezana encamê ya komxbata ekolojiyê ya KCDK-E'yê hate eşkerekirin û hate gotin, damezrandina Tevgera Eklojî ya Kurdistanê ya Ewropayê (TEV-EKO) hatiye ragihandin.
• KCDK-E wê komxebata ekolojiyê lidar bixe 

  KCDK-E di çarçoveya paradîgmaya 'demokratîk, ekolojîk û azadiya jinê' de wê yekemcar komxebata ekolojiyê lidar bixe.
• PYD: Divê aqûbeta girtiyên Kurd ên di girtîgehên rejîmê de bên eşkerekirin 

  PYD’ê bi daxuyaniyeke nivîskî aqûbeta bi hezaran Kurdên ku di zindanên rejîma Beasê de hatine qetilkirin an jî piştî hatine dîlgirtin windakirin pirsî.
• Gerstêrka me berdewam germ dibe  

  Li gor lêkolîna zanyaran germahiya gerstêrka me di sala 11’emîn de jî ji asta global derbas bû.
• 2024 bû sala herî germ a hatiye pîvandin 

  Copernicus'ê ragihand ku sala 2024'an bû sala herî germ a hatiye pîvandin.
• Li Gabarê xweza tê qirkirin 

  Li herêma Çiyayê Gabarê kontra di bin çavdêriya leşkerên Tirk ên dagirker de daristanan dibirin.
• Li Rîzeyê hezaz: Kesekê jiyana xwe ji dest da 

  Li navçeya Çayelî ya Rîzeyê ji ber hezazê kesekê jiyana xwe ji dest da.
• Azerbaycan ku malovaniyê ji civîna avhewayê re dike, aktîvîstan digire 

  Azerbaycan ku malovaniyê ji Konferansa Guhertina Avhewayê ya Neteweyên Yekbûyî re dike, bi girtina aktîvîstên Tora Çalakiyê ya Avhewayê tê sûcdarkirin.
• 'Divê şênî girîngiyê bidin jîngehê û şitilan biçînin' 

  Mihemed Îbrahîm ku bi salan e karê gulfiroşiyê dike, dibêje: “Jîngeha Kurdistanê xweşik û rengîn e, lewma pir girîng e ku hemwelatî girîngiyê bidin jîngehê û wê biparêzin.”
• Bi navê 'veguherînê' welatên xizan kirine sergo 

  Li cîhanê her sal herî kêm 92 milyon ton kinc di bin navê jinûve bikaranînê de ji welatên xizan re têne şandin û nêzî nîvê van li nava xwezayê weke sergoyekî têne hiştin.
• Germahiya gerdûnî wê li bajaran bixe 

  Neteweyên Yekbûyî diyar kir ku germahiya gerdûnî ya ku wê heya sala 2040’î zêde bibe, wê bandorê li mirovên li bajaran dijîn bike.
• Remziye Alparslan: Biçûkdîtina Kurdî zerareke cidî dide ziman 

  Endama Komeleya Lêkolînên Kurdî Remziye Alparslan têkildarî zextên li ser Kurdî got, "Krîmînalîzekirina Kurdî, biçûkdîtina Kurdan, çand û zimanê Kurdî zerareke cidî dide çand û zimanê Kurdan."
• Li Licê protestoya madenê: Gel neçarî koçê dikin 

  Li Licê di çalakiya protestoyê ya li dijî projeya madenê hate kirin de wiha hate gotin, “Em ê destûrê nedin tu projeyan ku mafên gel û xwezaya me xesp bike.”
• Derket holê ku xebata lêgerîna madenê ya li Hesedînê neqanûnî ye 

  Derket holê ku xebata lêgerîna madenê ya li Zozana Hesedînê neqanûnî ne. Platforma Parastina Zozanên Hesendînê got, “Em ê ji niha şûndê her tim hişyar bin û têbikoşin.”
• Wêneyê talana ekolojîk a 22 salan a desthilatdariya AKP'ê -2 

  Santralên Enerjiya Jeotermal (JES) ku mînakên wê yên destpêkê di dema desthilatdariyê AKP'ê de hate dîtin, di çarçoveya polîtîkayên rant û talanê de zêde bûn.
• Teqîna kana li Xorasanê: Hejmara qurbaniyan bû 30 kes 

  Li eyaleta Xorasanê ya li rojhilatê Îranê bîlançoya teqîna li kana komirê giran bû. Hate ragihandin ku 30 karkeran jiyana xwe ji dest dan.
• Li kana komirê teqîn: Gelek kes mirin 

  Li wîlayeta Xorasanê ji ber teqîna li kana komirê gelek kesan jiyana xwe ji dest dan.
• Wêneyê talana ekolojîk a 22 salan a desthilatdariya AKP'ê -1 

  Di desthilatdariya 22 salan a AKP'ê de bi guhertinên qanûnî re xwezaya Tirkiye û Kurdistanê pêşkêşî rant û talanê hate kirin. Yek ji mînakên şênber ên talankirina xwezayê Santralên Hîdro Elektrîk (HES) e ku bi destê desthilatdariya AKP'ê hatine avakirin.
• Global Witness: Di sala 2023’yan de nêzîkî 200 aktîvîstên jîngehê hatine kuştin 

  Global Witness roja Sêşemê raporek weşand û diyar kir ku di sala 2023’yan de li seranserê cîhanê nêzî 200 hawirparêz hatine kuştin. Hat ragihandin ku Kolombiya ji bo aktîvîstan, welatê herî bitalûke ye.
• Li Wanê çandinî û sewalkarî li ber tinebûnê ne 

  Hevşaredarê Seravê Davût Acar destnîşan kir ku cotkar berdêla polîtîkayên şaş ên desthilatdariya AKP-MHP'ê didin û got, qadên li ser sînor ên weke herêma leşkerî hatine ragihandin li pêşiya çandiniyê asteng in.
• Sempozyûma Çandiniyê: Em ê bi modelên alternatîf bi ser bikevin 

  Hevseroka Giştî ya DEM Partiyê Tulay Hatîmogûllari di ‘Sempozyûma Avakirina Siberoja Çandinî û Xizayê’ de axivî û got: “Li Kurdistanê polîtîkaya taybet heye, em ê bi polîtîka û modelên alternatîf bi ser bikevin.”
• Şîrketa madenê ya li Golanê gefê li ekosîstem û gel dixwe 

  Projeyên madenê yên ji aliyê Koza Holdingê ve li navçeya Golan a Erdexanê têne meşandin hem li ser ekosîstemê hem jî li ser xelkê herêmê gefeke cidî ye.
• Bakirhan: Têkoşîna me ji Akbelen heta Cûdî hevpar e  

  Hevserokê Giştî yê DEM Partiyê Tuncer Bakirhan diyar kir ku divê ji Akbelen heta Cûdî têkoşîna hevpar bê avakirin û got, "Eger me bikariba pêşî li şewitandina darên Gabar û Cûdî bigirta, dibe ku li Îzmîrê rewşeke cuda derketa holê."