CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Hem xwedî li çanda xwe derdikeve, hem jî debara xwe pê dike 

  Hulya Toprak ku ji diya xwe hîn bûye tenûrê çêbike, vî karê xwe li Ceyhanê didomîne. Bi vê hunera xwe hem debara xwe dike, hem jî dibe wesîle ku nanê tenûrê bê lêxistin.
• Amadekariyên ji bo Forûma Avê ya Mezopotamyayê dest pê kirin 

  Forûma Avê ya Mezopotamyayê ku ji bo çareseriya krîza avê ya li Rojhilata Navîn projeyeke alternatîf e, wê sala bê meha Adarê li Silêmaniyeyê pêk were.
• Dem dema Kelemê Erdîşê ye 

  Kelem yek ji sedan berhemên çandiniyê yên Erdîşê ye. Ji bo gelê herêmê jî çavkaniyeke girîng a debarê ye.
• Sezona avjeniyê ya li Birka Anzelayê qediya 

  Sezona avjeniyê ya li Birka Anzelayê ku li navçeya Sûrê ya Amedê ye qediya.
• Ji ber qedexekirina zozanan bi sedan sewal telef bûn 

  Ji ber ku çêrgeh û zozanên Colemêrgê li gundiyan hatine qedexekirin, bi sedan sewal telef bûne.
• Serdanên ji bo tirba Mem û Zîn 

  Mirovên ku li Cizîrê diçin serdana tirba Mem û Zîn, piştî ku çîroka wan dixwînin dua dikin.
• Li Kerkûkê pêwîstiyên rojane bi biha bûne 

  Li bajarê Kerkûk ê Başûrê Kurdistanê nirxên xwarin û pêwîstiyên rojane di asteke ber bi çav de biha bûne. Welatî ji vê nerazî ne û bazara kirîn û firotinê jî lewaz bûye.
• Li Xezzayê 3 xwepêşander hatin qetilkirin 

  Leşkerên Îsraîlê gule li xwepêşanderên Xezzayê barand û zarokekî 12 salî û du ciwanên 20 salî qetil kir.
• Xelata Nobelê ya Kîmyayê gihişte 3 lêkolîneran 

  Akademiya Kraliyetê ya Swêdê, Xelata Nobelê ya Kîmyayê ya 2018’an li 3 kîmyageran parve kirin.
• Danîmarka  firotina otomobîlên bi sotemeniyê qedexe dike 

  Danîmarka ku bi rengê ‘welatê bisiklêtê’ tê naskirin, diyar kir ku heta  2030’î ew ê firotina otomobîlên bi benzîn û dîzelê qedexe bikin.
• Zimanekî 'Di navberê de' maye 

  Fîlmê 'Di navberê de' yê derhêner Alî Kemal Çinar ku di 'Pêşbirka Neteweyî' de hate nîşandan, qala zor û zehmetiya jiyana Osman dike ku zimanê wî yê dayikê nîvco maye.
• Nirxê elektirîk û gaza xwezayî biha bû 

  AKP her diçe fatûreya kirîzan ji gel digire. Ji bo elektirîkê ji sedî 8 û ji bo gaza xwezayî jî sedî 9 zem zêde bû.
• Ekran ziyanê dide kapasîteya zekayê ya zarokan 

  Li gorî lêkolînekê ku di kovara Ingilîz Lancet Chîld and Adolescentê de weşiyayî kapasîteya ahenga zanînî ya zarokên ku rojê ji 2 saetan li ber ekranê dimînin, li gorî zarokên kêmtir li ber ekranê dimînin, xirabtir e.
• Çûka herî mezin a cîhanê Vorombe Tîtan e 

  Heta niha wisa dihate zanîn ku çûka herî mezin a cîhanê Çûka Fîl e, lê di mijara bê ka kîjan e ji sedan agahiyên zanînên cuda cuda hebûn.
• Amûrên zêde yên jiyanî ziyanê didin avhewayê 

  Di mijara bê ka wê çawa berdana gazên karbondîokît a rê li germbûna gerdûnî vedike welatên cîhanê li hev nakin, amûrên jiyanî ku tên bikaranîn û bi awayekî zêde kirîn ziyanekî mezin dide derdor.
• Kewên Gozel ji ber polîtîkayên şer ên dewletê diqelihin 

  Kewa Gozel ku di wêje, klam û şîretê Kurdan de timî qala wê tê kirin, ji ber polîtîkayên şer ên dewleta Tirk diqelihe.
• Nîşanên qetlîama 2800 sal berê zelal dibe 

  Zanyar ji 100 salan zêdetir in daneyên arkeolojîk û bermahiyên mirovan ên li Hasanlûyê kom dikin û diyar dikin ku wan nîşanên qetlîama 2800 sal berê ya serdema hesin zelal kirine.
• Jinên li Amedê dest bi amadekariya zivistanê kirin 

  Jinên li Amedê zend û bend badan û dest bi amadekariya zivistanê kirin. Ji bo xwarina 'babaqenûç' ku yek ji xwarinên herêmî yên Amedê ye û zivistanê gelekî tê xwarin, jinan dest bi biraştina balîcanan kirin.
• Bi kedeke mezin dihûnin, lê neçar in bi erzanî bifiroşin! 

  Jinên ku tejik û tûrikan çêdikin û dixemilînin, hewl didin bi vî karî debara mala xwe bikin. Lê dibêjin van salên dawî karê wan kêm bûye û mirov nema van berhemên wan dikirin.
• Birçîbûna li welatekî dewlemend 

  Îran ji gelek aliyan ve yek ji welatên herî dewlemend e. Lê belê 80 ji sedî yê nifûsa wê di bin sînorê birçîbûnê de ye.
• Li Yemenê 5 milyon zarok li ber talokeya birçîbûnê ne 

  Rêxistina Sivîl a Ingilîz Save the Chîldren ku mafê zarokan diparêze got li Yemenê 5 milyon zarok li ber talokeya birçîbûnê ne.
• Berhem û bermahiyên dîrokî yên li Semsûrê li ber hilweşînê ne 

  Pira Cendere û Tilmê Karakûşê yê li navçeya Kalik a Semsûrê ji ber xemsariya serdêr û şaredariyê diherifin. Dînamîtên ku ji bo çêkirina HES'ê hatin teqandin jî zerar dan berhemên dîrokî.
• Neteweyên Yekbûyî li dijî jana zirav zend û bend badan 

  Sala 2016'an 1,7 milyon mirov li gelemperiya cîhanê ji ber jana zirav jiyana xwe ji dest dan. Neteweyên Yekbûyî ji bo dawî li mirina mirovan a ji ber jana zirav bê anîn li hev kir.
• Bîbliyografya Kirmanckî derket 

  Yekemîn Bîbliyografya Kirmanckî ya Kurdolog Mûtlû Can ku ji lêkolînên li ser zaravayê Kirmanckî yê Kurdî pêk tê, ji Weşanên Vate derket.
• Li Wanê mirina çûkan zêde dibe 

  Li herêmên avî yên Erçek û Çelebaligi yên ku li Gola Wanê nêzî 232 cûreyên çûkan hene, mirina çûkan a li van cihên avî dewam dikin. Li gorî hawirdarparêzan sedemê vê birîna bisazan û ava binesaziyê ye.