CIVAK-EKOLOJÎ

Hemû Nûçe

• Çûka herî mezin a cîhanê Vorombe Tîtan e 

  Heta niha wisa dihate zanîn ku çûka herî mezin a cîhanê Çûka Fîl e, lê di mijara bê ka kîjan e ji sedan agahiyên zanînên cuda cuda hebûn.
• Amûrên zêde yên jiyanî ziyanê didin avhewayê 

  Di mijara bê ka wê çawa berdana gazên karbondîokît a rê li germbûna gerdûnî vedike welatên cîhanê li hev nakin, amûrên jiyanî ku tên bikaranîn û bi awayekî zêde kirîn ziyanekî mezin dide derdor.
• Kewên Gozel ji ber polîtîkayên şer ên dewletê diqelihin 

  Kewa Gozel ku di wêje, klam û şîretê Kurdan de timî qala wê tê kirin, ji ber polîtîkayên şer ên dewleta Tirk diqelihe.
• Nîşanên qetlîama 2800 sal berê zelal dibe 

  Zanyar ji 100 salan zêdetir in daneyên arkeolojîk û bermahiyên mirovan ên li Hasanlûyê kom dikin û diyar dikin ku wan nîşanên qetlîama 2800 sal berê ya serdema hesin zelal kirine.
• Jinên li Amedê dest bi amadekariya zivistanê kirin 

  Jinên li Amedê zend û bend badan û dest bi amadekariya zivistanê kirin. Ji bo xwarina 'babaqenûç' ku yek ji xwarinên herêmî yên Amedê ye û zivistanê gelekî tê xwarin, jinan dest bi biraştina balîcanan kirin.
• Bi kedeke mezin dihûnin, lê neçar in bi erzanî bifiroşin! 

  Jinên ku tejik û tûrikan çêdikin û dixemilînin, hewl didin bi vî karî debara mala xwe bikin. Lê dibêjin van salên dawî karê wan kêm bûye û mirov nema van berhemên wan dikirin.
• Birçîbûna li welatekî dewlemend 

  Îran ji gelek aliyan ve yek ji welatên herî dewlemend e. Lê belê 80 ji sedî yê nifûsa wê di bin sînorê birçîbûnê de ye.
• Li Yemenê 5 milyon zarok li ber talokeya birçîbûnê ne 

  Rêxistina Sivîl a Ingilîz Save the Chîldren ku mafê zarokan diparêze got li Yemenê 5 milyon zarok li ber talokeya birçîbûnê ne.
• Berhem û bermahiyên dîrokî yên li Semsûrê li ber hilweşînê ne 

  Pira Cendere û Tilmê Karakûşê yê li navçeya Kalik a Semsûrê ji ber xemsariya serdêr û şaredariyê diherifin. Dînamîtên ku ji bo çêkirina HES'ê hatin teqandin jî zerar dan berhemên dîrokî.
• Neteweyên Yekbûyî li dijî jana zirav zend û bend badan 

  Sala 2016'an 1,7 milyon mirov li gelemperiya cîhanê ji ber jana zirav jiyana xwe ji dest dan. Neteweyên Yekbûyî ji bo dawî li mirina mirovan a ji ber jana zirav bê anîn li hev kir.
• Bîbliyografya Kirmanckî derket 

  Yekemîn Bîbliyografya Kirmanckî ya Kurdolog Mûtlû Can ku ji lêkolînên li ser zaravayê Kirmanckî yê Kurdî pêk tê, ji Weşanên Vate derket.
• Li Wanê mirina çûkan zêde dibe 

  Li herêmên avî yên Erçek û Çelebaligi yên ku li Gola Wanê nêzî 232 cûreyên çûkan hene, mirina çûkan a li van cihên avî dewam dikin. Li gorî hawirdarparêzan sedemê vê birîna bisazan û ava binesaziyê ye.
• Eînsteîn çima wiha biaqil bû? 

  Teorîsyenê fizîkê Albert Eînsteîn çima wiha biaqil Bû? Çi yê wî ji me kêm an jî zêde bû?
• Li dijî qirêjiyan hewayê YE zehf tênakoşe 

  Jimaryariya Yekîtiya Ewropayê di raporekê de diyar kir dewletên endamên YE’yê hê li gorî normên derbarê qirêjiya hewayê naçin.
• Li cîhanê birçîbûn zêde dibe 

  Li Cîhanê her ji 9 kesan 1 jê birçî ye, NY’yê got yek ji sedema herî girîng a zêdebûna birçîbûnê ya van sê salêd awî guherîna kîşwerê ye.
• Berdana gaza li zeviyên birinc li gorî tê zanîn hê zêdetire 

  Li gorî lêkolîneke hatiye kirin, gazên sera yên li zeviyên birinc ên li tevahî cîhanê tê belavkirin di asta gaza sera yên li sendan santralên komirê belav dibin de heman e.
• Eyaleta Kalîforniya derbasî enerjiya paqij dibe 

  Têkildarî kêmkirina gaza sera ya ku di demê dawî de rê li ber germahiya gerdûnî vedike, di demek polîtîka bêkêr dibe de, Kalîforniya ya ku weke ‘Aboriya herî mezin a 5’an a cîhanê’ tê nasîn ragihan ku derbasî enerjiya ku ji sedî sed nû bibe, bibin.
• Omer Ûsta: Her kes û her tişt bûne mîna makîneyê 

  Omer Ûsta ku 41 sal in li Amedê qondereyan çêdike, gilî û gazinan dike ku êdî her kes û her tişt bûne mîna makîneyê.
• Li dijî germbûna global çalakiya global 

  Ekolojîst li tevahiya cîhanê li dijî germbûna global ji bo ku hikûmet tevdîrên cidî bigirin daketin kolanan.
• 700 zanyar û pisporan banga germbûna global kirin 

  Li Fransayê bi sedan zanyar û pispor, ku di nav wan de akademisyen û endamên hîndekariyê jî hebûn, di serî de li welatên Ewropaî ku li dijî gembûna global ne serkeftî bûn, bang li hemû hikûmetên cîhanê kirin ku tevdîran bistînin.
• Li Kalîforniyayê agir bi daristanê ket 

  Li bakurê eyaleta Kalîforniya ya DYA’yê ji nû ve agir bi daristanê ketin. Di nava du rojan de 22 hektar şewitîn.
• Li Şirnexê bexçeyê fisteqan 

  Osman Zeyrek ê teqawîtbûyî, erdê xwe yê ji 22 donimî yê li Şirnexê kiriye bexçeyê fisteqan. Zeyrek got, îsal 5-6 ton fisteq ji bexçeyê wî hatiye.
• Li gundê xwe yê hate valakirin çewlika elokan vekir 

  Azîz Ormanli ku li gundê xwe yê hatiye valakirin çewlika elokan a organîk çêkiriye ji derdora xwe re bûye mînak. Ormanli got, "Heta ku dewlet dîsa me ji gundê me dernexîne, ez ê vî karî bikim."
• Kargehên ard ên li Wanê li ber girtinê ne 

  7 kargehên ard ên li Wanê ku bi sedan kes lê dixebitin, ji ber têkçûna aboriyê di nava krîzeke giran de ne.
• 1.4 milyon mirov bi têrkerî li ser xwe nagerin 

  Li gorî lêkolînekê, li cîhanê 1.4 milyon mirovên bi emir, ji bo tenduristiya xwe bi têrkerî li ser xwe nagerin.