Ferhat Kûrtay tevî sê hevalên xwe di 18'ê Gulana 1982'an de bedena xwe da ber agir ku weke "Şeva Çaran" di dîroka Kurdan de cih girtin. Şoreşgerê Kurd, endezyar, wênevan û nivîskarê çîrokan Kûrtay, ji bo xwendin û nivîsandina Kurdî hînî hevalên xwe yên koxûşê bike hewl da.

27 tîpên her yeka wan li ser kaxizeke A4 hatiye nivîsandin. Ji alfabeya Latînî ya Kurdî ya ji 31 tîpan pêk tê tîpên B, W, Û û Î kêm in. Ev alfabeya ku beriya 40 salî ji bo hînkirinê hate amadekirin û bi salan li nava dosyayekê hate veşartin, çar tîpên wê yên kêm, dibe ku dema ji zindana Amedê hate derxistin winda bûn.

Nava tîpên A, C, Ç, D, Ê, F, G, H û I hatiye dagirtin, lê yên din vala mane. Xuya ye ji bo dagirtina nava hemû tîpan pênûsa wî têrê nekiriye. Ev tîpên ku weke mîrateya şoreşgerekî pêng ê rêya azadiyê ya Kurdistanê ji nifşên nû re mane, xuya ye baş nehatiye veşartin.

Şoreşger, endezyar, wênevan û nivîskarê çîrokan Ferhat Kûrtay di demekê de ku li Girtîgeha Leşkerî ya Hejmara 5 a Amedê êşkence di asta herî bilind û hovane de bû, ev tîp ji bo hînkirina hevalên xwe ya bi xwendin û nivîsandina Kurdî amade kiribû.

HIŞÊ WELATPARÊZ Ê QOSERÊ

Ferhat Kûrtay sala 1949'an li navçeya Qoserê ya Mêrdînê li gundê Xursê ji dayik bû. Qoser ku bi sedan salan malovanî ji medreseyan re kiriye, yek ji wan deveran e ku Kurmancî herî xweş lê tê axaftin. Bêguman tiştekî rasthatî nîne ku gelek kesayetên hêja yên wêjeya Kurdî ji vê herêmê rabûne. Bavê wî Hesen Kûrtay ku yekî welatparêz û naskirî bû, meleyek bû ku perwedeya medreseyê qedandibû. Mele Hesen demekê piştî jidayikbûna Ferhat tevî sê zarokên xwe yên mêr û du keçên xwe koçî navenda Qoserê dike. Mele Hesen meletiyê datîne aliyekî û dest bi bazirganiyê dike. Giraniyê dide ser perwerdeya zarokên xwe. Demekê ferhat dişîne gel apê xwe yê li gund mele bû ji bo perwerdeya olî bibîne. Dibistana xwe ya seretayî û navîn li Qoserê dixwîne.

JI LEŞKERIYÊ REVIYA

Bavê wî Ferhat ji bo perwerdeya lîseyê dişîne Stenbolê. Ferhat Kûrtay Lîseya Sariyerê diqedîne, piştre li Zanîngeha Teknînê ya Karadenîzê mafê xwendina Endezyariya Elektrîkê bi dest dixe. Piştre berê xwe dide Trabzonê. Piştî perwerdeya li zanîngehê dibe endezyarê elektrîkê. Bi zexta "Te zanîngeh qedand, çima nazewice" ya malbatê, di temenekî ciwan de bi keça xalê xwe tê zewicandin. Piştre diçe leşkeriyê. Çi bû di dema leşkeriyê de bû. Ferhat bi nêrînên xwe yên Kurdîtiyê Tevgera Apoyî nas dike.

Xwişka wî Rabîa Kûrtay qala salên leşkeriyê yên Kûrtay dike: "Apê min, amojna min û xaltîka min biryar dan ku biçin serdana wî li leşkeriyê. Tevî ku çûn cihê wî, Ferhat li wir nedîtin. Wezîfedaran ji wan re gotin 'em nizanin li ku ye'. Leşkerekî bi tesadûfî ji wan re got, 'Ferhat beriya çend rojan çeka xwe li hundir hişt û bêdestûr çû, zêde bi ser meseleyê ve neçin'. Ew jî li bendê bûn ku vegere, lewma çend rojan li otelê man, tenê ji bo dîtina wî. Roja dawî wê biçûna gotin, 'ka em careke dawî biçin belkî Ferhat hatiye' û diçin leşkergehê. Lê Ferhat li wir nîne.

Dema ku wê derkevin li Ferhat rast tên. Jê re dibêjin, 'Em çend roj in li vir in, me bilêta xwe ya vegerê kirîn, mixabin em ê vegerin'. Ferhat jî naxwaze hema yekser biçin, ji wan re dibêje, 'were hinekî rûnên, ez xwarinekê bidim we'. Ew jî jê re dibêjin ku nebirçî ne, li ser vê yekê Ferhat ji wan re qeşayê dikire û dide wan. Bi hev re dixwin, dema ku Ferhat wê bikeve hundirê leşkergehê, ji dûr ve destê xwe li wan dihejîne. Apê min, amojna min û xaltîka min bi salan bi girî qala wê kêliya ku Ferhat ji wan re destê xwe dihejîne dikin. Wê kêliyê pê hesiyan ku tiştek bi Ferhat hatiye guhertin, lê belê nizanin çi bûye. Piştre em hîn bûn ku Ferhat çend rojan ji leşkeriy^ereviya û çû Enqereyê gel Apoyiyan."

NAVÊ KURDÎ YÊ PARTIYÊ

Ferhat Kûrtay sala 1977'an bû şoreşgerekî profesyonel û tevlî Tevgera Apoyî bû. Li Mêrdînê dest bi karê rêxistinbûnê kir. Di 27'ê Mijdara 1978'an de li gundê Fîsê yê Liceyê nikare tevlî kongreya damezrandinê ya partiyê bibe. Lê belê navê partiyê ku weke 'Kurdistan Îşçî Partîsî' hate ragihandin vediguherîne Kurdî û dike 'Partiya Karkerên Kurdistan'. Ferhat Kûrtay gelekî dilnizm bû. Xwişka wî qala êşeke wî dike:

"Dema ku tevlî partiyê bû hevsera wî ducanî bû, lê belê haya wî jê tune bû. Zarokê wan zû çêbûbû, pitik li ber mirinê bû. Wê demê kekê min Mele Dawût rabû got, 'Ez ê vî zarokî rehet bikim û bînim'. Pitik bir Amedê. Lê belê pitik di rê de hîn negihîşt Amedê, negihîşt nexweşxaneyê jiyana xwe ji dest da. Bêguman em  hemû gelekî êşiyan.

Ferhat di dema mehkûmtiyê de, tevî ku li her derê lê digeriyan rojekê hat. Dayika min a li gel rûniştîbû giriya. Ferhat got, 'Tu çima digirî?' ji kêfa digirî?'. Dayika min got, 'Xwedê kurek da te, lê belê me nekarî wî rizgar bikin, ji ber vê digirîm'. Ferhat qet moralê xwe xera nekir, rondikên çavên xwe nebarand û qet ji bîra min naçe wê demê got, 'Dayê xwe neêşîne, gelek zarokên vî gelî hene'. Ji xwe cara dawî hatibû malê."

KEKÊ WÎ QETIL KIRIN

Ferhat ji aliyekî ve li Midûriyeta Herêmê ya Elektrîkê weke endezyarê elektrîkê dixebitî, li aliyekî jî li Deşta Qoserê û Mêrdînê weke kadroyê pêşeng ê PKK'ê karê rêxistinbûnê dikir. Piştre kişf bû, biryara girtina wî hate dayin. Hêzên ku di dema mehkûmiyetê de ew nedîtin, kekê wî Mele Dawûd li pêş mala wan qetil kirin.

Hêzên dewleta Tirk di Mijdara 1979'an de li bejahiya Qoserê şopa wî û pêşengekî din ê PKK'ê M. Hayrî Dûrmûş dibînin. Di kêliya dawî de rizgar dibin, lê belê leşker li pey wan in. Kûrtay li navenda bajêr tê mala xalê xwe Hecî Elî. Xwarina xwe dixwin, leşker bi şev dor li malê digirin, piştre her du kesayet tên girtin ku wê bi berxwedan axwe ya li zindana Amedê dîrokeke nû binivîsandibûna.

FERHAT KÛRTAY ÊDÎ LI ZINDANÊ YE

Ji bo wî êdî dema "Girtîgeha Leşkerî ya Hejmara 5'an a Amedê" dest pê dike ku weke navenda hovîtiyê û berxwedanê di hişê gelê Kurd de cih digire. Ferhat Kûrtay li wê zindana ku êşkence lê bêdawî bû dest bi Kurdî û wêjeya Kurdî dike. Bi Kurdî çîrokeke bi navê "Şoreşgerê bênav" dinivîsîne. Vê ji hevalên xwe yên li koxûşê re dixwîne, her kesên lê gundarî dike gelekî jê bandor dibin. Bi pêşengiya Mazlûm Dogan û Kûrtay rojnameyek bi navê "Hawar" tê derxistin.

DI NAVA HOVÎTIYÊ DE KURDÎ HÎN DIKE

Di dema hovîtiya giran de hevalên xwe yên li koxûşê komî ser hev dike, hewl dide Kurdî hînî wan bike. Tîpên Latînî yên Kurdî ku yekemcar di 15'ê Gulana 1932'an de ji aliyê Celadet Alî Bedirxan ve li Şamê bi kovara "Hawarê" hatin bikaranîn, piştî nîv sedsalê li bajarê qedîm ê Amedê li vê zindana ku mêtingeran ji bo bidawîkirina Kurdîtiyê ava kiribûn û bi gotina "Bi Tirkî biaxivin, zêde biaxivin" li ber Kurdî radibûn, ji aliyê komek şoreşgeran ve dihate bikaranîn. Ferhat Kûrtay li kaxizên A4 31 tîpên Kurdî yek bi yek xêz dike. Ji xwe ew di heman demê de wênevan bû, lewma xweş xêz dike. Kûrtay diçe ber dîwarekî û ji hevalên xwe re qala wê dike ku tîpên Kurdî çawa tên xwendin.

Ferhat Kûrtay hîn 33 salî ye. Di 18'ê Gulana 1982'an de tevî hevalên xwe ku di heman demê de şagirtên Kurdî bûn Mahmût Zengîn, Eşref Anyik û Necmî Oner bedena xwe dide ber agir. Ew êdî 'Mamoste'yê zindana Amedê ye.

BIRINA CENAZEYÊ WÎ

Rabîa Kûrtay bi rondikên çavan qala birina cenazeyê kekê xwe Ferhat dike ku veguherîbû mîna gogek ji agir: "Keya agahî da me, got ku tiştek bi Ferhat hatiye biçin Amedê. Nekarî bigota. Bêguman dema em bi rê ketin bavê min xwe amade kiribû ku cenazeyê Ferhat bibe. Dema ku bi apê min gihîştin ber girtîgehê komek lê bû. Bavê min yekser fêhm dike, rondikan dibarîne, neaxive, tenê li qoziyekê rûdinê û çixareya xwe pê dixe. Nîv saetê qet tiştekî nabêje, tenê rûdinê, heta ku cenaze ji girtîgehê derxistin û dan wan."

WÊ DOSYAYÊ JÎ DIDIN

Tevî cenaze her wiha saeteke nîv şewitî bû û dosyayeke ku tîpên Kurdî yên Ferhat nivîsî bû, dan. Rabîa Kûrtay vê dosyayeê bi salan vedişêre û piştre radestî saziyên Kurdan dike. Piştî demekê di nava arşîvan de winda dibe.