Cizîrê serê xwe netewand

14'ê Kanûna 2015'an dewleta Tirk êrîşa giran bire ser Cizîrê, 79 rojan êrîşa giran dom kir. Dewleta Tirk li jêrzemînan bi dehan mirov bi saxî şewitanad lê Cîzîrê serê xwe li ber hovîtiyê netewand û heta dawî li ber xwe da.

Li navçeya Cizîrê ya Şirnexê, derketina derve ya dawî di 14'ê Kanûna 2015'an de hat ragihandin. Heta roja 41. a qedexeyê, rojane 3-4 kes li navçeyê dihatin kuştin. Ji 22'ê Çileyê û pê ve hêzên çekdar ên desthilatdariya AKP/Qesrê dest bi komkujiyan kir. 3 jêrzemînên ku sivîl û birîndar lê bûn, bi çekên giran hatin hilweşandin. Li taxên Cûdî û Sûrê 117 cenaze ku 23 ji wan ê zarokan bûn, hatin derxistin. Piraniya van cenazeyan ji binê xirbeyê 3 avahiyên mezin hatin derxistin. Hema hema temamiya cenazeyan ya şewitî bûn, ya jî welê lê hatibû, ku nedihatin naskirin.

Jêrzemîna hovîtiyê ya yekemîn li kolana Bostanci ya taxa Cûdî, li avahiya bi hejmara 23'an bû.

Di 22'ê Çileyê de, piştî ku xwendekarê zanîngehê yê bi navê Cîhan Karaman birîndar bû, haya raya giştî ji jêrzemîna hovîtiyê çêbû. Ji bo Karaman ê ji sînga xwe birîndar bû, malbata wî û Parlamenterê HDP'ê Faysal Sariyildiz ê li navçeyê bû, ji nûmaraya 111'ê ambûlans xwestin. Lê belê polîsan bi hinceta 'ewlekariyê' nehiştin ambûlans derbas bibe. Piştre, di encama axaftina bi 155 Polîs Îmdat re, hat gotin, eger Cîhan Karaman bi derfetên xwe bê heta kolana Nusaybînê, wê ambûlans bê pêşiya wî.

Piştî rojekê, ji cihê ku Karaman lê ye, bi rêya telefonê ji Sariyildiz re hat ragihandin ku 11 kesên din birîndar in. Derket holê ku Karaman jî di nav de 31 kesî neçar mane xwe li avahiyekê bigirin. Ji ber ku ew ranekirin nexweşxaneyê, Karaman û mêrekî din, ji ber xwîna zêde jê çûn, jiyana xwe ji dest dan.

Mirina ji ber jêçûna xwîna zêde di 24'ê Çileyê de jî dewam kir. Hevserokê Meclîsa Gel Mehmet Tûnç ê li jêrzemînê bû, di weşana zindî ya televîzyona Med Nûçe de ragihand, ku jineke din ji ber jêçûna xwîna zêde jiyana xwe ji dest daye. Faysal Sariyildiz piştî rojekê ragihand, ku agahî ji wan re hatiye dayîn, kesekî din jiyana xwe ji dest daye.

BI PEMBOYÊ JI BALÎFAN DERXISTIN, HEWL DAN XWÎNÊ BISEKINÎNIN

Mehmet Tûnç got, ji ber nebûna malzemeyên tibî, wan hewl dane bi pemboyê ji balîfan derxistine, ser birînan bigirin û xwînê bisekinînin.

Di 25'ê Çileyê de ji vê jêrzemînê ev mesaj ji Sariyildiz re hat: "Niha avahiyê bi ser me ve dirûxînin. Em bi zorê hilmê digirin." Heyetek ji parlamenterên HDP'ê li ser vê yekê li Wezareta Karên Hundir dest bi hevdîtinan kir, lê encamek bi dest nexist. Li ser vê yekê, 15 jinên ji malbatên birîndar û kesên li wir jiyana xwe ji dest dane, ji bo rakirina birîndaran ketin nava tevgerê. Lê belê jinên ku li ber avahiya Şaredariyê li hev civiyan, ji aliyê polîsan ve hatin astengkirin.

Di 27'ê Çileyê de, ji birîndarên li jêrzemînê Nûsrettîn Bayar ê 20 salî jiyana xwe ji dest da. Di heman rojê de Cîgirê Serokê Koma HDP'ê Îdrîs Balûken, Parlamentera Edeneyê Meral Daniş Beştaş û Parlamenterê Rihayê Osman Baydemîr çûn Wezareta Karên Hundir û di encama hevdîtinan de Wezareta Karên Hundir destûr da ku ambûlans ji bo rakirina birîndaran bikevin nava tevgerê. Lê belê polîsan pêşî li ambûlansan girtin û bi maşînên zirxî dan pêşiya wan, ew birin Midûryeta Emniyetê. Piştre jî gule li xaniyê birîndar lê bûn, reşandin.

WEKÎLÊN HDP'YÎ LI WEZARETÊ DEST BI GREVA BIRÇÎBÛNÊ KIRIN

Ji ber ku soza hat dayîn bi cih nehat anîn, Balûken, Beştaş û Baydemîr li Wezareta Karên Hundir ketin greva birçîbûnê.

Hevserokê Meclîsa Gel a Cizîrê Mehmet Tûnç di heman rojê de ji televîzyona Med Nûçe re axivî û li ser ambûlansan got, "Rewş bi rastÎ jî gelekî krîtîk e. Dest li xanî werdidin. Ez rewşa ji niha û pê ve biqewime, ji hevalan re ragihînim. Niha li cem me 5 cenaze hene. Bila haya her kesî jê hebe. Ji niha û pê ve mirov bi înfaz an jî îmhayê re rû bi rû ne. Rewş gelekî krîtîk e. Ez niha li jorê me. Dengê çekan tê bihîstin. Ambûlans negihîşt me. Ji panzerê li avahiyê direşînin. Derî niha ji ber kirine. Her tişt tê dîtin. Kolan bi temamî tê dîtin. (...) Rewş bi rastî jî krîtîk e. (...) Ewlehiya jiyana me zêde ne girîng e. Ji xwe ji niha û pê ve ewlehiya jiyana mirovên li vir nema ye. Çi dibe bila êdî bibe. Eger ez dakevim jêrê, êdî herhal wê bombeyê bavêjin. Ez niha li qatê duyemîn im."

Mehmet Tûnç di heman rojê de bi rêya telefonê beşdarî Konferansa Kurd a li Parlamenta Ewropayê bû û bang li raya giştî ya cîhanê kir: "Hêza we heye ku hûn vê komkujiya li Cizîrê bisekinînin. Hêza we heye ku hûn hikûmeta AKP'ê hişyar bikin û vê dorpêçiyê rakin. Naxwe, eger komkujiyek rû bide, hûn ê jî weke heparê vê komkujiyê bên dîtin."

Li jêrzemîna hovîtiyê, hejmara mirovên ji ber jêçûna xwînê jiyana xwe ji dest dan, di 28'ê Çileyê de gihîşt 6 kesan. Wê rojê ambûlansên Şaredariya Cizîrê 4 caran hewl dan birîndaran rakin. Lê belê her carê jî polîsan pêşî lê girtin. Tevî vê astengiyê jî Serokwezîrê wê demê Ahmet Davûtoglû îdîa dikir ku ya ji destê wan tê dikin.

Endamê Meclîsa Partiyê ya DBP'ê Mehmet Yavûzel ê birîndar, heman rojê bi rêya telefonê ji televîzyona Med Nûçe re axivî û got, "Gotina dibêjin 'em ambûlansan dişînin, lê ji ber şer nikarin xwe bigihînin' ne rast e. Yavûzel di 28'ê Çileyê de ev axaftin kir: "Li kêleka avahiya me panzer, li aliyê din panzer, li pişt jî panzer hene. Li sirûda Mehterê dixin. Em 24 saetan vî dengî dibihîzin. Balafirên keşfê li ser me difirin. Û di rewşeke bi vî rengî de radibin tiştên bi vî rengî dibêjin. Yanî ev yek, ji bo xapandina gelê Tirk, raya giştî ye. Bila raya giştî bi vê zanibe. Ev 5 roj in heman tiştî dibêjin, heman derewan dikin. Mirovên li vê derê ev 2 roj in av nîne vexwin. We ji ber nebûna vê bimirin. Bila bi vê baş zanibin. Çar aliyên avahiyê tên bombekirin (...) Rojê 20 heta 50 carî bombe dikin. Êdî mirov ji axaftinê, ji vegotina rewşê betiliye. Yanî êdî gotin nema ye em bêjin."

SEROKKOMAR ERDOGAN: DIBE KU NE BIRÎNDAR IN

Piştî rojekê Serokkomar Erdogan dema ji nimêja Înê derket daxuyaniyek da û îdîa kir, ku wan ambûlans şandine. Erdogan got "Ambûlans amade ne. Lê belê birîndaran nînin, dibe ku ne birîndar in."

Piştî vê daxuyaniya Erdogan, Sariyildiz wêneyên ji jêrzemîna hovîtiyê ku gihîştin ber destê wî, tevî navên mirovên birîndar ên li jêrzemînê, li medya civakî weşand. Lê helwesta hikûmetê neguherî, rewşa birîndaran girantir bû.

Hemû hewldanên Parlamenterên HDP'ê yên li Enqereyê bê encam man. Endamê Meclîsa Partiyê ya DBP'ê Mehmet Yavûzel roja 29'ê Çileyê mesajeke duyemîn ji Sariyildiz re şand. Ev mesaj têra vegotina rewşa li jêrzemîna hovîtiyê dikir: "Ez ê xwe bikujim, êdî naxwazim qîrîna ji bo avê bibihîzim. Bila êdî kes li min negere, ez ê xwe bikujim. Ez dibêjim av heval av. Av heval av av!!!"

YAVÛZEL: EM DI BINÊ XIRBE DE NE XIRBE

Yavûzel herî dawî bi Parlamentera HDP'ê ya Edeneyê Meral Daniş Beştaş re axivî. Rayedarên hikûmetê jî li vê axaftinê guhdarî kirin. Beştaş ji Yavûzel re got, destûr ji bo ambûlansê hatiye dayîn û got, "Hûn niha amadekariyên xwe bikin, niha destûr dan. Dema em li we geriyan hûnê ji wir derkevin."

Axaftina sêyemîn, bi teqîn, dengê çekan û qîrîn û hawarê qut bû.

Di axaftina çaremîn de Yavûzel got, "Em di binê xirbe de ne. Ez êdî ji we re çawa qalê bikim! Em di binê xirbe de ne xirbe."

Tevî ku têkilî qut bû, heyeta jinan a ji 10 kesan, roja 31'ê Çileyê kevnikekî spî bilind kir û ber bi avahiya birîndar û cenaze lê ne meşiyan. Lê belê jin hatin binçavkirin.

Roja 31'ê Çileyê, ji bo birîndaran rakin nexweşxaneyê, 9 doktor û 4 personelên tenduristiyê yên SES û TTB tevî ajokarekî ambûlansê ji Amedê berê xwe dan Cizîrê. Lê belê li pêşiya Cizîrê hatin sekinandin û nehiştin derbasî navçeyê bibin.

Tevî vê yekê jî Ahmet Davûtoglû di civîna serokên AKP'ê yên bajarn de rabû got, "Xuya ye qet birîndar nîne, ti birîndar neanîn."

Di 12'ê Sibatê de ji jêrzemîna hovîtiyê ya yekemîn a Bostanê 26 cenaze hatin derxistin.

Roja 3'ê Adarê, Serokên ÎHD û TÎHV'ê çûn Cizîrê û li jêrzemînên hovîtiyê lêkolîn kirin. Seroka TÎHV'ê Şebnem Korûr Fîncanci ku pispora tipa edlî ye, da xuyakirin ku li jêrzemînan hestiyên zarokan hatine dîtin.

Piştî ku têkiliya bi jêrzemîna hovîtiyê ya yekemîn a li kolana Bostan a Cizîrê bi temamî qut bû, di 4'ê Sibatê de 62 kes, ku piraniya wan birîndar bûn, ji ber êrîşan neçar man bikevin jêrzemîna avahiyek li kolana Narîn a li taxa Cûdî.

Hevserokê Meclîsa Gel a Cizîrê Mehmet Tûnç ku ji jêrzemîna hovîtiyê ya yekemîn rizgar bû, yek ji van 62 kesên xwe li vê jêrzemînê girtibû. Piştî ku bi rêya telefonê tevlî weşana televîzyona Ozgur Gun TV bû, raya giştî bi jêrzemîna hovîtiyê ya duyemîn hesiya. Tûnç, rewşa ew tê de bûn şiband 'Madimak a duyemîn' û wiha got, "Qet nebe, ambûlans neyê jî divê arkuj bên û şewata li xanî vemirîne. Mirovên lingên wan jê bûne, mirovên birînên wan gelekî giran e, hene. Zarok hene. Naxwe mirovên li vî xanî wê bi saxî bişewitin."

Piştî ku mijar ket rojevê, HDP'ê bi Wezareta Karên Hundir re dest bi hevdîtinan kir. Lê belê destûr nehat dayîn ji bo arkuj biçe. Hem ji Faysal Sariyildiz, hem jî ji Cîgirê Serokê Koma HDP'ê Îdrîs Balûken re hat ragihandin, ku ji ber vê yekê 9 kes şewitîn û jiyana xwe ji dest dan, 27 kes jî bi giranî birîndar bûn.

BI MACÛNA DIRANAN HEWL DAN ŞEWTA BIRÎNÊ BIŞIKÎNIN

Li gorî rapora HDP'ê, mirovên ketin vê avahiyê bi macûnên diranan wên pê re hewl dan şewta birînên xwe bişikînin. Zarokê bi navê Abdullah Gun ê 16 salî jî, dema hewl dida ji avahiyê derkeve, ji aliyê sekvanekî ve hat kuştin.

Hewldanên ji bo şandina ambûlansê jî bi kêr nehatin. Kesekî ku di heman demê de bi rêya telefone li HDP'ê geriya, da xuyakirin ku di avahiyê de zêdeyî 30 sivîl hene, ji ber topbaranê şewat bi qatên avahiyê ketiye, derfetên mirovên li hundirê avahiyê nîne ku şewatê ji hundir ve vemirînin, eger arkuj û ekîbên tenduristiyê neyên, dibe ku hemû mirovên li hundirê avahiyê jiyana xwe ji dest bidin.

Navborî di heman rojê de careke din geriya û anî ziman, li şûna ambûlansan, maşînên zirxî û yekîneyên operasyonê hatine, li şûna rakirina birîndar û cenazeyan, banga teslîmbûnê dikin.

Hevserokê Meclîsa Gel a Cizîrê Mehmet Tûnç, roja 5'ê Sibatê bi rêya telefonê tevlî weşana televîzyona Med Nûçe bû û anî ziman, ku çekên şewatê li dijî wan tên bikaranîn. Tûnç rewşa li jêrzemîna hovîtiyê ya duyemîn bi vî rengî vedigot: "Ez ji vê derê dixwazim vê yekê destnîşan bikim. Eger sibe, dusib ev cenaze bên rakirin, wê hikûmeta AKP'ê hewl bide bi lez û bez van cenazeyan veşêre. Ji ber ku dizane ku ev yek şermeke mezin a mirovahiyê ye. Ji ber ku li vê derê çekên kîmyewî yan jî çeka lavê yanî çeka şewitandinê hatiye bikaranîn. Ji ber ku nava xanî, bi wê şewatê re veguherî gogek ji agir. Ser û çavên min, destên min şewitîne. Li ser rûyê van hemû mirovan peq çêbûne. Dema em kincên van birîndaran jê dikin, tê dîtin ku her devera bedena wan şewitî ye. Min nekarî destê xwe bidim mirovên hatin kuştin. Yên birîndar; rûyê wan werimiye, peq lê çêbûye, bi qasî navê xwe ez jê bawerim ku çeka qedexe hatiye bikaranîn (...) Ev 60 roj in ez dibêjim. Ne dereng e, ev mirov dikarin bên rizgarkirin. Belkî rast be, ku niha bi sedan mirov li Cizîrê di binê xirbeyan de man e. Mîna van, dibe ku bi dehan kes di jêrzemînan de ne. Ev rûyê çiyê yê tê dîtin e. Em bi rengekî tesadufî hatin vê jêrzemînê. Tevahiya mirovên li vê derê, li dijî mirinê bi demê re di nava pêşbaziyê de ne. Bi rastî jî mirovên rewşa wan gelekî giran e, hene. Şewitîne û derfetên tedawîkirinê jî nîne..."

ASYA YUKSEL: EZ NEFRET DIKIM JI BER KU MIROV IM

Hevseroka Meclîsa Gel Asya Yuksel jî roja 7'ê Sibatê ji Faysal Sariyildiz re SMS'ek şand û got, ji mirovên ketine avahiyê 9 kes ji ber şewitandinê jiyana xwe ji dest dane û yên birîndar jî di nava êşeke giran de dinalin. Yuksel ku li Cizîrê hat kuştin, ev mesaj şand: "Mixabin, birîndar di nava êşeke gelekî giran de dinalin. Ez nikarim kincên wan ji wan bikim. Destên wan, rûyên wan şewitîne. Ez nefret dikim ji ber ku mirov im."

Heman rojê Mehmet Tûnç bi rêya telefonê cara dawî ji televîzyona Med Nûçe re daxive û dibêje: "Niha 51 kes li vê jêrzemînê ye û texmîn dikim, ku mîna vê bi dehan jêrzemîn li taxên Cûdî, Nûr û Sûrê hene. Hin jê birîndar in, hin jî bi temamî şewitîn e. Eger tedawiya van mirovên şewitîne neyê kirin, wê rûyên wan, destên wan bi temamî jê bibin. Duh me krema nermkirinê li cihê şewatê dan, lê serê sibehê me dît ku ev krem bi rûyê mirovan ve zeliqî ye... (...) Em hemû dizanin, bi ketina Cizîrê yan jî bi kuştina 100 mirovên li vir re ev tevger naqede. Divê her kes moralê xwe biparêze. (...) Ev 60 roj in em dengê xwe bilind dikin, ji niha û pê ve komkujî li ber van mirovan e. Ji ber ku beriya niha bi demeke kurt di radyoyê de gotin, me ji sedî 99.5 qedandine. Berî deh rojan jî heman tişt digotin. Agahiyeke min nîne bê li derve çi diqewime. Têkiliyên me êdî qut bûne. Eger ji sedî 0.5 em bin û em jî jiyana xwe ji dest bidin û tevlî karwanê şehîdan ê têkoşîna azadiyê bibin, ev ji bo me cihê kêfxweşiyê ye! Bila kes nekeve nava gumanan. Ez ji vê derê silavên xwe li hevalên têkoşînê didomînin dikim. Gelê Cizîrê ev 60 roj in tevî serma, tî û birçîbûnê serî netewand. Lewma mirovên man e, divê bi me serbilind bin."

Çend saet piştî vê axaftina dawî ya Mehmet Tûnç, li kolana Narîn, bi dehan kes hatin kuştin ku birîndar jî di nav de hebûn. Di şeva 7'ê Sibatê de li navçeyê teqîneke gelekî mezin pêk hat. Li gorî Sariyildiz, hemû mirovên li jêrzemînê, di şeva 7'ê Sibatê de hatin kuştin. Sariyildiz ji heyeta HDP'ê re qala wê şevê kir: "Ji ber ku ji wê derê bi carekê 39 bedenên şewitî hatin derxistin. Wekî din bi carekê 20 cenaze hatin derxistin. Di êvara 7'ê Sibatê de, saet derdora 10'an bû, teqîn herî dijwar a heta wê rojê qewimî. Ez li maleke ku bi qasî kîlometreyekê dûrî cihê jêrzemîna duyemîn bû, dimam. Camên daîreyên li kêlema me jî ji ber wê teqînê şikestin. Navçe wê şevê hejiya."

Li gorî rapora Şaredariya Cizîrê, ji kolana Mehmetcîk (ji cihekî gelekî nêzî kolana Narîn) a li taxa Cûdî, 27 cenaze hatin derxistin. Li kolana Narîn di 10'ê Sibatê de 12, di 12'ê Sibatê de 10, di 18'ê Sibatê de 8, di 22'ê Sibatê de 6 bi giştî 63 cenaze bi wesayîtên cenaze yên şaredariyê rakirin morga Nexweşxaneya Dewletê ya Cizîrê.

Seroka berê ya HDP'ê ya navçeya Mîlasê Derya Koç a li vê jêrzemînê bû, di 10'ê Sibatê de bi rêya telefonê ji televîzyona ÎMC re axivî û qala rewşa li jêrzemînê û êrîşa hêzên dewletê kir:

"Îro jî bomberdûman kirin, ji xwe ev 3 roj in bomberdûmaneke giran dikin. Bi tankan, topan, hawan û doçkayan. Li qatê jêrê, li jêrzemînê birîndarên me hebûn. 20 birîndarên me hebûn. Em jî li qatê jora wan e. Birîndar şewitandin. 20 kes niha şewitîn, bûn xwelî. Benzîn bi ser wan ve kirin û ew şewitandin. Ji xwe danê sibehê saet derdora 07:30 - 08:00 de dest bi bomberdûmanê kirin. Piştî bombekirinê em derketin qatê jorê. Yanî hevalên sax, yên dikarin bimeşin em derketin qatekî jor. 2 kes ji wan xwe berdan jêrê, benzîn bi ser hevalên me yên birîndar ve reşandin û ew şewitandin. Em jî li qatê jor in. Dora me niha bi kobrayan, bi tankan hatiye girtin. Eger tiştek neyê kirin, wê me jî bişewitînin. Ji ber ku em li qatê jor in. Hê jî qîrîna hevalên me yên li jêrê hatin şewitandin, tê. Bûyera şewitandinê bi vî rengî ye, weke min got, ji saet 08'an heta saet 09:30 bê navber bombe kirin. Bomberdûman hê jî dewam dike. Bi doçkayan, bi hawanan êrîşî me dikin. Em li jorê 25 kes in. Piraniya van 25 kesan birîndar in. Em 10 kes saxlem in. 15 kesên din birîndar in. Cihê em lê ne, xaniyekî ji 3-4 qatan e. Ji xwe li jêrzemînê birîndar hene. Em jî bi qatekî li jora wan e. Yanî şensê me yê derketina ji vir nîne. Yanî bi kobra û tankan dor li me girtine. Sekvan jî li avahiyên li dora me bi cih bûne. Yanî me hewl dan em derkevin. Ji xwe di dema vê hewldanê de gelek hevalên me ji aliyê sekvanan ve birîndar bûn..."

'HEMÛ BI SAXÎ ŞEWITANDIN'

Derya Koç ji televîzyona Med Nûçe re ragihand, ku 20 birîndar bi saxî hatine şewitandin: "Hemû bi saxî şewitandin. Banga min ev e; bila van çekan bêdeng bikin, bila van dengan bêdeng bikin. Çi gunehê gelê sivîl heye? Çi gunehê ciwanan heye?"

Koç bi rêya van qenalên televîzyonê yên karîbû bi rêya telefonê xwe bigihîne  xwest, birîndarên ku piraniya wan şewitîne û cenazeyan rakin nexweşxaneyê. Derya Koç ku yek ji birîndaran bû, di axaftina dawî de got, dîwarên jêrzemînê hatine xerakirin û li ber sirûda Mehter gazê davêjin hundir, lewma bêhn li wan çikiya ye. Koç got, "Bêhn li me çikiya ye, rewşa birîndaran giran e" û navê mirovên li jêrzemînê asê man e eşkere kir.

Di êvara heman rojê de, saet di 18:00 de Firat Malgaz û xwendekara lîseyê ya astengdar Emel Ayhan ên li jêrzemînê bûn, bi rêya telefonê xwe gihandin HDP'ê û gotin, 20 kesên li jêrzemîna xanî ji aliyê hêzên dewletê ve bi saxî hatine şewitandin. Malgaz û Ayhan dan xuyakirin, ku cihê ew lê ne bi tank û akrepan hatiye dorpêçkirin, ji ber ku gaz avêtine nava xanî dikarin bifetisin û eger destwerdan neyê kirin, wê bên înfazkirin.

Birîndar li nûmara 112 an alîkariya servîsa lezgîn a Wezareta Tenduristiyê geriyan û xwestin ambûlans ji wan re bê şandin. Parlamenter Faysal Sariyildiz ê li Cizîrê bû, ji bo destûr ji çûyîna ambûlansan re bê dayîn, têkilî bi xeta polîsan 155 re danî. Lê belê hemû hewldanên HDP'ê yê ji bo rakirina birîndaran, ku li Cizîrê û Enqereyê hatin kirin, bê encam man. Hêzên dewletê timî bi  hinceta 'şer û ewlekariyê' nehiştin ambûlans biçin.

Di 10'ê Sibatê de têkiliya bi avahiyê re bi temamî qut bû, piştî rojekê jî 31 cenazeyên hatibûn şewitandin û parçekirin hatin derxistin.

Jinek bi saxî ji jêrzemînê derket, qala komkujiyê kir: "Em birçî bûn. Rewşa birîndaran gelekî giran bû. Di hefteya dawî, roja Pêncşemê de komkujî kirin. Roja Çarşemê hevalên me hatin şewitandin li jêrzemîna sêyemîn. Roja Sêşemê xendek sererast kirin. Em nikarîbûn dakevin jêrzemînê. Hêviya me qut bû. Rizgar bû bin jî nekarîbûn derkevin jorê. Benzîn bi ser wan ve kirin û ew şewitandin. Roja Çarşemê saet der dora 7-8'an xendek paqij kiribûn. Leşker li ber jêzemînê sekinîn, guleya şewatê avêtin jêrzemînê û bi doçka reşandin. Em li aliyê pişt asê ma bûn. Me dixwest Orhan Tûnç rizgar bibe, ji ber ku pitika wî ya 15 rojî hebû. Me digot, em bimirin lê bila ew rizgar bibe. 2 kes ji wan daketin jêrê, benzîn reşandin û agir berdan. Heval ji ber ku birîndar bûn, nikarîbûn tiştekî bikin. Birîna hevalekî sivik bû, ew rizgar bû. Piştî şewatê, bi qasî 10 caran bombeya gazê avêtin. Me tenê deng dibihîstin. Dema me serê xwe derdixist, yekser gule berdidan. Em li qatê jorê yê xaniyê li kêlekê bûn. Leşker ji wesayîtên xwe jî peya nedibûn. Ji hundirê wesayîtê bi şûşeyên plastîk benzîn avêtin. Êvarê saet derdora 8-9'an, 6 kes derketin qata em lê bûn. Em bi giştî 25-26 kes bûn. Em hemû sivîl bûn. Em gelê sivîl ê Cizîrê bûn."

Xorekî ku piştî kongreya DEM-GENÇ'ê ya li Amedê tevî 49 kesan çû Cizîrê, ji heyeta HDP'ê re wiha digot:

"Piraniya wan xwendekarên ji herêma Marmara û Egeyê bûn. Heta sersalê li taxa Cûdî şer giran nebû bû. Di şeva sersalê de, hêzên dewletê bi bombeavêj û topên hawanê êrîşî taxa Cûdî kirin. Tankên bi palet ji Girê Caferî Sadik xwe berdan jêrê. Ez li cihekî nêzî Girê Caferî Sadik bûm. Dema êrîş zêde bûn, min xwe berda jêrê. Ez û hevalekî bi min re, em ketin hundirê xaniyekî. Ji van tankan êrîş li xaniyê em lê bûn, hat kirin. Ji ber vê topbaranê hevalê min birîndar bû. Ez jî bi sivikî birîndar bûm. Piştî birîndar bûn, me berê xwe dan Mala Serxweşiyê ya Cûdî.

Me bi xwe didît, leşker û polîsên tîmên taybet diketin hundirê xaniyan û mîna xenîmetê dest datanînin ser eşyayên mirovan. Mîna hovan mal bi kar danîn. Ji tankan gelek top hatin avêtin. Xwendekar di destpêkê de tirsiyan. Gel jî ji ber vê êrîşa giran tirsiya. Ji ber ku hêzên dewletê sînor nasnedikrin û bi topan xaniyên mirovan xera dikirin. Piştî roja 1'ê Çileyê, mirovan êdî taxa Cûdî terikandin. Dewletê her wiha ji bo valakirina taxê şerê psîkolojîk dimeşand. Ji maşînên zirxî anons dikirin ku wê çeka kîmyewî bi kar bînin. Ji ber ku gel ev zilm û hovîtî berê dîtibû, bawer dikir ku hêzên dewletê çekên kîmyewî bi kar bîne. Lewma tax terikand. Dema gel ji taxê derket, dewletê êrîşên xwe girantir kir. Tenê çend malbat man."

DI DORPÊÇA DAWÎ DE 251 KES HATIN KUŞTIN

Di dorpêça dawî ya Cizîrê de ku roja 14'ê Kanûnê hat ragihandin, 251 mirov hatin kuştin. Hejmara mirovên di dema dorpêçên beriya wê de jiyana xwe ji dest dan, 32 bû. Ji Tîrmeh û Pê ve 282 kesan li Cizîrê jiyana xwe ji dest dan.

Teşxîskirina cenazeyên ji her sê jêrzemînan hatin derxistin, mîna îşkenceyê bû. Welê li cenazeyan kiribûn, nedihatin naskirin. Testa DNA jî hê neqediya ye û hê gelek cenaze li goristana bêkesan e.