Pirtûkeke nû ya Rêzimana Kurdî
Pirtûkeke nû ya Rêzimana Kurdî
Di salên dawî de gelek xebat li ser zimanê kurdî tên kirin û hejmara pirtûkên rêzimana kurmancî her diçe zêdetir dibin. Pirtûka Bahoz Baran a bi navê “Rêzimana Kurmancî” ji nava weşanên Belkiyê derket. Baran anî ziman ku ziman zindî, guherbar e û ji bo ziman pêş bikeve divê pirsgirêkên rêziman bên çareserkirin.
Nivîskar û mamosteyê zimanê kurdî Bahoz Baran ji sala 2006’an vir ve li Kurdî Der’ê perwerdehiyên zimanê kurdî dide. Nivîskar bi qasî 3 salan li ser pirtûka ‘Rêzimana Kurmancî’ xebitiye. Piştî pêvajoya amadekirinê, pirtûk ji aliyê hin kesên pispor ve hatiye nirxandin. Li gorî wan pêşniyaz û nirxandinan pirtûk careke din di ber çavan re hatiye derbaskirin. Pirtûk ji 346 rûpelan pêk tê.
Di pirtûkê de 17 mijarên rêzimanê bi awayekî berfireh cih digirin. Nivîskar Baran wiha behsa armanca xebata xwe kir: “Dema min dest xebatên ziman kir, armancek danî pêşiya xwe. Min got ziman tiştekî zindî ye, rêziman jî rê ya ziman e. Ji ber ku ziman zindî ye, guherbare jî. Pirsgirêkên ziman tu carî naqedin.”
DIVÊ TENG NEFIKIRIN
Baran destnîşan kir ku divê di warê ziman de teng nefikirin û wiha got: “Eger pirsgirêkên ziman hebin, divê bên çareser kirin jî. Dema mirov bala xwe dide rewşa me ya ziman, em dibînin ku tiştên sedsal berê hatine gotin jî naguhere. Hemû zimanên cihanê wisanin. Rêzîmana, zimanên gelên din ya sedsal berê û îro ne yek in, diguherin. Em bala xwe bidin kurdî, mînak dubarekirina tîpan. Em dibêjin Celadet Bedirxan gotiye tîp dubare nabin û em jî dubare nakin. Bi vî awahî mesele çareser nabe. Mesela tîpa ‘e’ û ‘h’ dengên cuda didin. Em van çareser nakin û me li benda pêşerojê dihêlin. Divê îro pê de gotinên xwe bibêjin.”
EV PIRTÛK PÊŞNIYAZEK E
Bahoz Baran ji bo pirsgirêka hin tîpên alfabeyê jî hinek pêşniyazên xwe kiriye û nivîskar anî ziman ku rêziman dogmatîzmê qebul nake û wiha got: “Em dibêjin ev tiştên pirtûkê pêşniyazek in, însanên dikarin rabe bibêje ez qebûl nakim. Ew şêwazeke, ev jî şêwazeke. Divê em zimanê xwe teng nekin.”
Baran diyar kir ku zimanê kurdî têra xwe dewlemend e û zimanek ji bo pêşbikeve mecbur e pirsgirêkên xwe yên rêzimanî çareser bike. Baran wiha axivî: “Eger zimanek pirsgirêkan çareser neke, ziman tengav dibe. Ji bo pêşketina ziman divê fikrên cuda hebin û biryara xwe em bi hev re bidin. Eger kurmancî bibe zimanê perwerdeyê gelek pirsgirêkê çareser bibin, mecbur in çareser bibin. Me hê perwerdehiya kurdî li ser zarokan neceribandiye dema em biceribînin gelek pirsgirêkên din jî derkevin. Heta ji me tê em ê mijar bi mijar pirsgirêkên ziman bigirin dest. Em ê lêkolîn bikin, gotaran amade dikin. Ji ber ku ziman bi vî rengî pêş dikeve.”
XEBATEK BERFIREH
Nivîskar dibêje di warê kurmancî de tiştê herî zor yek jê jî rastnivîs e. Bahoz Baran di vê pirtûkê de li ser rastnivîsa hezar û 150 peyvî rawestiyaye û lîsteyek amade kiriye. Her wiha ji bo rastnivîsê di warê qertaf û hêmanên din de jî xebat hatine kirin.
Baran diyar kir ku di pirtûkê de kêmasî dê hebin lê heta ji destê wî hatiye pirtûkeke berfireh amadekiriye û wiha got: “Ez bi hêvî me ku ev xebat dê rê li ber gelek xebatên din jî veke.”
Nivîskar û mamosteyê zimanê kurdî Bahoz Baran ji sala 2006’an vir ve li Kurdî Der’ê perwerdehiyên zimanê kurdî dide. Nivîskar bi qasî 3 salan li ser pirtûka ‘Rêzimana Kurmancî’ xebitiye. Piştî pêvajoya amadekirinê, pirtûk ji aliyê hin kesên pispor ve hatiye nirxandin. Li gorî wan pêşniyaz û nirxandinan pirtûk careke din di ber çavan re hatiye derbaskirin. Pirtûk ji 346 rûpelan pêk tê.
Di pirtûkê de 17 mijarên rêzimanê bi awayekî berfireh cih digirin. Nivîskar Baran wiha behsa armanca xebata xwe kir: “Dema min dest xebatên ziman kir, armancek danî pêşiya xwe. Min got ziman tiştekî zindî ye, rêziman jî rê ya ziman e. Ji ber ku ziman zindî ye, guherbare jî. Pirsgirêkên ziman tu carî naqedin.”
DIVÊ TENG NEFIKIRIN
Baran destnîşan kir ku divê di warê ziman de teng nefikirin û wiha got: “Eger pirsgirêkên ziman hebin, divê bên çareser kirin jî. Dema mirov bala xwe dide rewşa me ya ziman, em dibînin ku tiştên sedsal berê hatine gotin jî naguhere. Hemû zimanên cihanê wisanin. Rêzîmana, zimanên gelên din ya sedsal berê û îro ne yek in, diguherin. Em bala xwe bidin kurdî, mînak dubarekirina tîpan. Em dibêjin Celadet Bedirxan gotiye tîp dubare nabin û em jî dubare nakin. Bi vî awahî mesele çareser nabe. Mesela tîpa ‘e’ û ‘h’ dengên cuda didin. Em van çareser nakin û me li benda pêşerojê dihêlin. Divê îro pê de gotinên xwe bibêjin.”
EV PIRTÛK PÊŞNIYAZEK E
Bahoz Baran ji bo pirsgirêka hin tîpên alfabeyê jî hinek pêşniyazên xwe kiriye û nivîskar anî ziman ku rêziman dogmatîzmê qebul nake û wiha got: “Em dibêjin ev tiştên pirtûkê pêşniyazek in, însanên dikarin rabe bibêje ez qebûl nakim. Ew şêwazeke, ev jî şêwazeke. Divê em zimanê xwe teng nekin.”
Baran diyar kir ku zimanê kurdî têra xwe dewlemend e û zimanek ji bo pêşbikeve mecbur e pirsgirêkên xwe yên rêzimanî çareser bike. Baran wiha axivî: “Eger zimanek pirsgirêkan çareser neke, ziman tengav dibe. Ji bo pêşketina ziman divê fikrên cuda hebin û biryara xwe em bi hev re bidin. Eger kurmancî bibe zimanê perwerdeyê gelek pirsgirêkê çareser bibin, mecbur in çareser bibin. Me hê perwerdehiya kurdî li ser zarokan neceribandiye dema em biceribînin gelek pirsgirêkên din jî derkevin. Heta ji me tê em ê mijar bi mijar pirsgirêkên ziman bigirin dest. Em ê lêkolîn bikin, gotaran amade dikin. Ji ber ku ziman bi vî rengî pêş dikeve.”
XEBATEK BERFIREH
Nivîskar dibêje di warê kurmancî de tiştê herî zor yek jê jî rastnivîs e. Bahoz Baran di vê pirtûkê de li ser rastnivîsa hezar û 150 peyvî rawestiyaye û lîsteyek amade kiriye. Her wiha ji bo rastnivîsê di warê qertaf û hêmanên din de jî xebat hatine kirin.
Baran diyar kir ku di pirtûkê de kêmasî dê hebin lê heta ji destê wî hatiye pirtûkeke berfireh amadekiriye û wiha got: “Ez bi hêvî me ku ev xebat dê rê li ber gelek xebatên din jî veke.”
